Actueel / Overheid

Van fixed naar growth mindset: de ambtenaar van Morgen

10-09-2020 5 minutenJeske Gunterman

Michael Zant, programmamanager Modern Werkgeverschap voor de gemeente Den Haag.

Michael Zant is programmamanager Modern Werkgeverschap voor de gemeente Den Haag. Daarvoor werkte hij voor de gemeente Amsterdam. Jeske Gunterman sprak hem in aanloop naar de publicatie van De gemeente van Morgen. Het interview stond vooral in het teken van, hoe kan het ook anders, de medewerkers en vaardigheden van Morgen. Een gesprek over zingeving, regie, persoonlijke ontwikkeling, wendbaarheid en datagedreven werken.

Zingeving, werkplezier en autonomie

Volgens Michael zijn in de gemeente van Morgen zingeving en werkplezier belangrijke onderwerpen. Hij voorziet niet alleen een belangrijke rol voor de medewerker zelf, ook leidinggevenden moeten hierin hun rol pakken: “Leidinggevenden kunnen door gesprekken te voeren en goede vragen te stellen, medewerkers aanmoedigen om na te denken over hun eigen zingeving, werkplezier en persoonlijke ontwikkeling. De regie komt heel duidelijk bij de medewerker te liggen. Het is daarbij belangrijk om ook te vragen: wat heb je van mij als leidinggevende nodig?” Vanuit goed werkgeverschap vindt hij het vanzelfsprekend dat je als organisatie medewerkers faciliteert en ondersteunt, met tips, tools en mogelijkheden zoals loopbaanadvies en leer- en ontwikkelaanbod.

Het huidige systeem van functioneren en beoordelen past niet bij de gemeente van Morgen: “De ambtenaar van Morgen wil niet voor de komende tien tot vijftien jaar in één functie werken en stapsgewijs binnen de schaal doorgroeien. Die wil zich binnen de gemeentelijke organisatie kunnen ontwikkelen in verschillende rollen. En is op zoek naar zingeving, werkplezier en autonomie.

Andere werkwijze en mindset vereist

Dat vraag om een andere opzet, mindset en werkwijze. Van beoordelen naar reflecteren. Van focus op de functiebeschrijving naar focus op het realiseren van de beste resultaten in het werk en voor de stad. Wat hand in hand gaat met aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling. Van op goed geluk solliciteren naar het creëren van loopbaanpaden en leerlijnen, en het bieden van duurzaam perspectief. Van 10 jaar in dezelfde functie naar personele bewegingen tussen 5-7 jaar en verschillende rollen. En van een ‘fixed mindset’ naar een ‘growth mindset’.

Ik zie een overgang van specialisme naar meer ‘generalisme’. Medewerkers die zich nu nog enkel met hun eigen takenpakket hoeven bezig te houden, kunnen daar in de toekomst één of meerdere rollen bij gaan krijgen. De medewerker wordt zo wendbaarder, aangezien hij op meerdere plekken in de organisatie ingezet kan worden.”

Werken in het sociaal en fysiek domein van Morgen

De opgaven in het sociaal en fysiek domein vragen om andere vaardigheden van medewerkers. Het kost tijd om die te ontwikkelen. Hij ziet dit bijvoorbeeld met de komst van de Omgevingswet: “Er zijn nog best wat ambtenaren die moeite hebben om de werkwijze volgens de Omgevingswet te omarmen. Specialisten wordt gevraagd om breder, integraler te kijken dan het eigen werkveld, om niet meer alleen te toetsen, maar ook mee te denken met de aanvrager.

Integraler werken

Voor veel medewerkers zijn woorden als ‘integraal werken’ iets waar ze nog weinig mee kunnen. Het is allemaal heel abstract. ‘Waarom integraler werken? Wat moet ik dan anders doen? En wat heb ik dan nodig?’ En vervolgens is ook de vraag: ‘hoe doen wij dat dan met elkaar?’ Geef ruimte voor het gesprek hierover en koppel daar concrete acties aan.”

Ook de opgaven in het sociaal domein vragen om een andere mindset. “Ambtenaren moeten veel meer kijken buiten de eigen koker, je moet de gehele keten zien. Dat vraagt om andere vaardigheden. Hoe kun je als gemeente inspelen op een hulpvraag van een behoevende inwoner, terwijl je zelf lang niet alle mogelijkheden in huis hebt om de inwoner te helpen of ondersteunen? Het antwoord zit voor een deel in het ecosysteem, namelijk een netwerksamenwerking”.

Michael Zant, gemeente Den Haag

Belang van netwerken en partners

Michael Zant onderstreept het belang van samenwerking tussen gemeente en haar partners om burgers goed te kunnen helpen. “Het is belangrijk om in jouw stad of gemeente de maatschappelijke netwerken en partners te kennen. Waar staan die netwerken of maatschappelijke organisaties voor? Ken elkaars krachten en elkaars belangen. Weet hierbij goed wat jouw rol is en houd focus. Besef je steeds: het gaat niet om onze organisatie, het gaat om de opgave in de stad. Daarbij staat de vraag centraal: wat kunnen wij samen vanuit onze rollen doen voor de burger?”

“De ambtenaar van Morgen is zich heel bewust van het ecosysteem waarin wordt gewerkt. Omgevingssensitiviteit is een belangrijke eigenschap. Niet alleen in relatie tot burgers, ondernemers of ketenpartners, maar ook tot de raad en je collega’s. Stel als medewerker vragen: wat is de behoefte die leeft in de stad en wat kan ik daar – als gemeente – aan doen? Ben ik aan zet, of is dat de burger zelf, of een andere organisatie? Het is belangrijk om steeds die focus aan te brengen, duidelijk te weten wat jouw rol is en je vervolgens hieraan vast te houden.”

“Het gaat erom wat je met data doet”

In de gemeente van Morgen wordt het gebruik van data steeds belangrijker. We legden Michael de vraag voor wat dataficering betekent voor het werk van medewerkers. “Er is ontzettend veel data beschikbaar en datagedreven werken is natuurlijk fantastisch, maar het gaat erom wat je ermee doet. Hoe je het interpreteert en met welke bril je ernaar kijkt.

Het verzamelen van data mag geen doel op zich zijn, maar moet een middel zijn om te komen tot dat doel. Het kan je helpen beter beleid te maken of bepaalde acties in te zetten. Al die beschikbare informatie helpt ambtenaren bij het van binnen naar buiten werken. Het helpt om te kijken waar de urgentie op bepaalde vraagstukken zit, maar ook om de dialoog aan te gaan. Als je iets opvallends ziet in de stad, dan is dat een reden om hier bijvoorbeeld een dialoogtafel over te organiseren.

Als gemeente moet je jezelf altijd de vraag stellen: hoe kom je van deze databrei tot analyse en oplossingen? Want pas als je de data analyseert, brengt het je tot oplossingen. Hoe lees je de data en hoe haal je er zoveel mogelijk inzichten uit? Dat is de kunst. Ook hier komen weer andere vaardigheden bij kijken. Daar moet je medewerkers in opleiden, of het in ieder geval faciliteren.”

Michael vindt het belangrijk om vanuit verschillende perspectieven naar data te kijken: “Data laat vooral één kant van de medaille zien: de kwantitatieve kant. Deze kan niet los worden gezien van de kwalitatieve kant. Wat ik mooi zou vinden, is als we met behulp van data het gesprek aan gaan. Om ook met de burgerbril of vanuit maatschappelijke partners te kijken naar de data en dit samen te duiden. Besef met welke bril je naar data kijkt. Nu denken we nog heel vaak ‘wij moeten het weten en analyseren’. Maar durf dat ook eens te spiegelen en het gesprek te hebben. Leg het probleem op tafel en kijk wat er gebeurt. Zie data als brandstof voor creativiteit.”

Advies aan de ambtenaar op weg naar Morgen

Tot slot vroegen we Michael wat hij de ambtenaar van Nu wil meegeven op weg naar Morgen: “Heb een beetje lef en durf te vertrouwen op je eigen koers. Je kunt niet vooraf alles helemaal uitdenken, we moeten meer van papier naar doen. Begin klein, begin met experimenten en zoek naar dat dominosteentje waardoor er een beweging ontstaat. Maar vooral ook: reflecteer, ga in gesprek. Zorg dat je die leefwereld van de stad echt goed insluit, eigen maakt. Dan ben je zinvol bezig, voor én met de stad.”

Gemeente van Morgen

Dit interview maakt deel uit van een serie gesprekken met gemeentesecretarissen, bestuurders en andere gezichtsbepalende personen binnen het gemeentelijk domein over de gemeente van Morgen. Hierbij kijken we zowel naar ontwikkelingen in de gemeentelijke sector voor de komende vijf jaar als naar de situatie van vandaag, om vervolgens te bepalen wat er nodig is om van vandaag naar morgen te bewegen.

Meer weten?

Wil je meer weten over de gemeente van Morgen? Neem dan contact op met Jeske Gunterman.

Meer lezen?

Lees meer over de gemeente van Morgen.

Bekijk alle artikelen
Artikel

De gemeente van Morgen: Van papier naar doen!

30-04-2021 < 1 minuten
Lees meer
Interview

De gemeente van Morgen: buiten het verschil maken

21-05-2019 6 minuten
Lees meer
Interview

De stappen naar de gemeente van Morgen volgens 60 directeuren publiekszaken

04-10-2019 2 minuten
Lees meer
Artikel

Klantgedreven dienstverlening in de gemeente van Morgen

28-08-2019 10 minuten
Lees meer
Onderzoek en publicatie

Morgens presenteert serious game over de Gemeente van Morgen

28-08-2020 < 1 minuten
Lees meer
Interview

Andere rol gemeenten door data-analyse

25-10-2018 4 minuten
Lees meer
Interview

Delft Support: van toegangspunt tot plek van vertrouwen

14-09-2020 5 minuten
Lees meer
Interview

Digitaal vormt de norm bij gemeente Altena

12-10-2018 6 minuten
Lees meer
Interview

Gemeente Halderberge: klantvriendelijk, flexibel en blijven leren

13-02-2020 4 minuten
Lees meer
Interview

Gemeente Molenlanden over zelforganisatie en in gesprek zijn met de samenleving

28-08-2019 7 minuten
Lees meer
Interview

Gemeenten en hun informatievoorziening: transitie naar Common Ground

02-07-2020 4 minuten
Lees meer
Interview

Hoe een goochelaar gemeente Haaren op weg hielp ‘terug naar de bedoeling’

07-01-2020 5 minuten
Lees meer
Artikel

Hoe gemeentelijke vernieuwers inzetten op Vooruitgangskracht

03-10-2019 2 minuten
Lees meer
Interview

Hoe gemeenten écht veranderen

28-07-2020 9 minuten
Lees meer
Artikel

Morgens begeleidt samenwerking Ministerie van Binnenlandse Zaken en gemeenten in sociaal domein

21-01-2021 2 minuten
Lees meer
Interview

Peter Hennephof over de gemeente Den Haag van Morgen

15-11-2018 4 minuten
Lees meer
Interview

VNG: samen naar de gemeente van Morgen

28-02-2019 5 minuten
Lees meer
Artikel

Serviceformules binnen gemeentes: stip aan de horizon

14-04-2019 < 1 minuten
Lees meer