Onderzoek ‘De gemeente van Morgen’

Om klaar te zijn voor de grote maatschappelijke opgaven van Morgen, moeten gemeenten investeren in operationele samenwerking met maatschappelijke partners, aan de slag gaan met data, en investeren in en ruimte geven aan professionals. Dit zijn enkele conclusies van Morgens op basis van het onderzoek ‘de gemeente van Morgen’.

Het onderzoek

Verschillende maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de komst van nieuwe wetten, de decentralisaties en de verdergaande digitalisering, waren voor Morgens aanleiding om onderzoek te doen naar de gemeente van Morgen.

We deden kwalitatief onderzoek, waarbij we onder andere spraken met gemeentesecretarissen, bestuurders en vernieuwers binnen het gemeentelijk domein. Hierbij stonden drie vragen centraal:

1. Hoe ziet de gemeente van nu eruit?
2. Hoe ziet de gemeente van Morgen eruit?
3. Wat kunnen gemeenten nu doen om vandaag te bouwen aan de gemeente van Morgen?

Op weg naar de gemeente van Morgen

Morgens bracht aan de hand van drie opgaven in kaart wat je kunt doen op weg naar de gemeente van Morgen:

• Meer menselijke maat en lagere kosten in het sociaal domein;
• De fysieke leefomgeving beter beschermen en benutten in aanloop naar de Omgevingswet;
• Grotere wendbaarheid in de uitvoering en beter sturen op realisatie van opgaven met data.

Per opgave komen veelbelovende voorbeelden aan bod. Deze voorbeelden zijn een voorbode van de gemeente van Morgen. Met deze drie opgaven beslaan we een groot deel van de gemeentelijke organisatie. We pretenderen niet dat we compleet zijn, maar we schetsen wel een beeld dat voor de gemeente als geheel geldt. Wat we zien is domeinoverstijgend, maar uniek voor gemeenten en hun positie in de maatschappij en binnen de overheid.

Vandaag bouwen aan de gemeente van Morgen

Wat kunnen gemeenten nu doen om vandaag te bouwen aan de gemeente van Morgen? Aan welke knoppen kun je als gemeente draaien? Hoe zorg je als wethouder, gemeentesecretaris of manager voor beweging en innovatie?
Op basis van het onderzoek zien we vijf knoppen waaraan je als gemeente kunt draaien. Dat kan afzonderlijk, maar in samenhang maken ze van jouw gemeente de gemeente van Morgen:

1. Definieer je opgave samen. Bepaal samen met ‘buiten’ je opgave. Ga in gesprek met inwoners, ondernemers en andere organisaties en overheden.
2. Investeer in operationele samenwerking met maatschappelijke partners. Samenwerken in netwerken is nodig om opgaven aan te pakken en om inwoners en ondernemers beter te kunnen helpen.
3. Ga echt aan de slag met data. Zet data in om inzichten te geven, urgentie voor verandering te vergroten en oplossingen te vinden voor maatschappelijke opgaven.
4. Kijk verder dan je eigen organisatie en bestaande structuren. Plaats innovatie eens buiten je eigen organisatie. Binnen andere, soms tijdelijke, structuren kun je innovaties beproeven zonder de bestaande organisatie teveel te belasten. Durf de oplossing voor maatschappelijke opgaven ook buiten de gemeentelijke organisatiegrenzen neer te zetten.
5. Investeer in en geef ruimte aan professionals. Geef als organisatie de professionals meer ruimte om nieuwe vaardigheden te ontdekken en aan te leren.

De gemeente van Morgen staat voor de deur

De veranderingen die verschillende maatschappelijke opgaven met zich meebrengen zijn groot en vragen veel van gemeenten.

“De gemeente van Morgen komt eraan. Daarom moeten we vandaag al samen beginnen met bouwen aan de toekomst”, aldus Peter-August Keur, senior consultant bij Morgens.