Betere jeugdzorg in Drentse gemeenten door data-analyse

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Helaas hebben gemeenten op dit moment vaak financiële tekorten op de jeugdzorg, terwijl veel kinderen jeugdzorg nodig hebben. Zo maken in Drenthe ongeveer 14.500 kinderen gebruik van jeugdzorg. Daarom hebben de Drentse gemeenten en de jeugdhulpaanbieders het Bestuurlijk Transformatie Akkoord ondertekend. Hiermee hebben zij afgesproken samen te willen zorgen voor een kwalitatief goed jeugdhulpaanbod tegen betaalbare kosten.

De twaalf Drentse wethouders en de vijf grootste zorgaanbieders besloten hierop een analyse van het jeugdzorggebruik uit te voeren. Er waren veel aannames en veronderstellingen over de tekorten op de jeugdzorg. Deze analyse is in het eerste kwartaal van 2019 uitgevoerd op basis van bestaande informatie van zowel gemeenten als aanbieders. Het betreft financiële als zorginhoudelijke informatie. Vanuit die analyse zijn uitvoeringsdoelen geformuleerd. Deze moeten bijdragen aan een kwalitatief goed jeugdhulpaanbod tegen betaalbare kosten.

Samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders

We spreken Robert Kleine, wethouder bij de gemeente Emmen hierover. “Het is bij ons niet begonnen met de analyse van data”, vertelt hij. “Datasturing is zeker belangrijk, maar nog belangrijker is de samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders. Om deze samenwerking te verbeteren hebben de wethouders van de gemeenten en de vijf grootste zorgaanbieders het initiatief genomen om een gezamenlijke analyse uit te voeren. Met deze vijf zorgaanbieders kunnen we als gemeenten afspraken maken over circa 60% van de jeugdhulp die wordt verleend.”

Robert Kleine is bestuurlijk trekker van dit overleg tussen gemeenten en zorgaanbieders. Hij gaat verder: “We ontdekten dat we allemaal dezelfde intentie hebben. Namelijk dat we voor het kind het beste willen én dat we dit betaalbaar willen houden. Om die intentie te ondersteunen, voerden we eerst een analyse uit. Veel ideeën over de oorzaak van de kosten zijn namelijk gebaseerd op aannames. Een analyse moest helpen inzicht te krijgen en de aannames te onderbouwen.”

Data-analyse ondersteunt inzicht

De financials (financiële medewerkers) van gemeenten en zorgaanbieders hebben bestaande data aangeleverd. Dat deden zij op basis van data uit systemen met indicatiestellingen, rekeningen en systemen van aanbieders. Aan de hand van die data zijn de veronderstellingen getoetst.

Robert Kleine vertelt daarover het volgende: “Dit betekent niet dat we nu harde bewijzen hebben waar we moeten snijden om kostenbesparingen te realiseren. We krijgen wel beter inzicht in onze veronderstellingen. Dat is een proces waarlangs je werkende wijs steeds beter inzicht krijgt. Daar ligt ook een valkuil. We kunnen namelijk steeds blijven onderzoeken en verder detailleren. Dat willen we niet. Wat we wel willen, is bewegingen creëren. Resultaten van de analyse vertalen naar acties die betere zorg en kostenbesparing opleveren. Dat is de manier waarop we werken.”

Van stepped care naar matched care

Hij noemt het voorbeeld van de aanname dat er te veel ‘stepped care’ is. Stepped care betekent dat er steeds intensievere vormen van jeugdhulp gestart worden, om te zien of een bepaalde aanpak aanslaat. Als dat niet het geval is, start het volgende – veelal zwaardere – traject met een andere aanpak. Dat is kostbaar en geeft niet de garantie dat een jeugdige de goede hulp krijgt.

Uit de analyse bleek dat er regelmatig sprake is van de inzet van stepped care. Soms zijn er tot wel tien trajecten achter elkaar ingezet. Robert Kleine zegt hierover het volgende: “Nu maken we aan de voorkant een betere inschatting van wat er nodig is. We gaan van stepped care naar ‘matched care’. Een derde traject zomaar opstarten? Daar gaan we mee stoppen!”

Volgens het principe ‘regie op drie’ vindt er voor het starten van het derde traject een evaluatiegesprek plaats tussen jeugdige en tot dan toe ingezette zorgaanbieders. Op die manier is het mogelijk te werken op basis van dat wat voor het kind echt nodig is.

Data-analyse noodzakelijk om juiste beweging in te zetten

Robert Kleine: “Transformeren doe je niet in een jaar. Je hebt meerdere jaren nodig. Wat ons als gemeenten en zorgaanbieders sterkt, is het gevoel dat we hetzelfde doel hebben. Weliswaar vanuit een ander perspectief, maar toch. We hebben, ook op basis van de data-analyse, vertrouwen dat we de juiste bewegingen aan het maken zijn om de transformatie te realiseren.”

Wanneer we het gesprek afsluiten, heeft hij nog een boodschap voor andere gemeenten die data-analyses gaan gebruiken: “Data-analyse moet je niet pas doen als je er enthousiast over bent, data-analyse is noodzakelijk om de juiste beweging in te zetten en te kunnen onderbouwen. Hiermee ben je in staat om richting raden van toezicht (van zorgaanbieders) en gemeenteraden een zuivere onderbouwing te geven voor de besluiten die je neemt om van transformatie een succes te maken.”