Centraal bundelen deeltijdonderwijs biedt geweldige mogelijkheden

We gingen in gesprek met Rien Brouwers, directeur Academie voor Deeltijd bij Avans. In dit interview uit een reeks interviews met onderwijsinstellingen, werkgevers en andere belanghebbenden, schetst Rien zijn visie op Leven Lang Ontwikkelen, welke successen er zijn behaald en welke uitdagingen er nog in het verschiet liggen. 

Sinds oktober 2018 is Rien Brouwers directeur van de Academie voor Deeltijd bij Avans. Rien heeft jarenlange onderwijservaring o.a. als docent, voorzitter van het landelijk overleg bedrijfseconomie, directeur van de onderwijskundige dienst en als secretaris van het College van Bestuur.

Hoe pakt Avans Leven Lang Ontwikkelen aan?

“In 2012 speelde er landelijk veel op het gebied van deeltijdonderwijs: de studentaantallen liepen (landelijk) terug, OCW (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) twijfelde over het stopzetten van de financiering en private aanbieders waren in opkomst. Dit vormde de aanleiding voor de lange termijn strategie van Avans voor de toekomst en invulling van deeltijdonderwijs.

Daarbij was het duidelijk dat de deeltijd doelgroep anders is dan de doelgroep voltijdstudent. En Avans kwam er snel achter dat dit ook een significante betekenis heeft voor de inrichting van de organisatie. Toen is de koers in gang gezet om de deeltijdopleidingen bij elkaar te brengen in een apart organisatieonderdeel, in een eigen academie: de Academie voor Deeltijd (AvD).

Vanuit deze academie werken we met een eigen onderwijsmodel waarmee we goed aansluiten bij de doelgroep, bieden we vernieuwend onderwijs aan en spelen we snel in op regionale of nationale ontwikkelingen. Zo doen alle deeltijdopleidingen mee aan de pilots flexibilisering in het hoger onderwijs. Ons onderwijs is modulair opgebouwd en studenten hebben dus ook de mogelijkheid om onbekostigd één of meerdere modules te volgen. Dit sluit aan bij waar de praktijk om vraagt.”

“Deeltijdonderwijs vraagt om een ander onderwijsmodel inclusief bijpassende organisatie.”

“Avans houdt de publieke en private geldstromen gescheiden. In aanvulling op de AvD maakt de organisatie Avans+ het plaatje voor Leven Lang Ontwikkelen compleet. Avans+ is een eigenstandige BV en een private opleider waarvan Avans 100% eigenaar is en onbekostigd onderwijs aanbiedt op post HBO en Master niveau.

Een belangrijk verschil is dat Avans+ buiten de instelling staat en de AvD is onderdeel van de hogeschool. We zien dat die twee organisaties naar elkaar toe groeien, de grenzen tussen bekostigd en onbekostigd onderwijs vervagen. Dat heeft te maken met wat er gebeurt op de LLO-markt. Door regelgeving veranderen zaken op het gebied van financiering zoals de komst van het STAP-budget (STimulering Arbeidsmarkt Positie) en andere subsidies voor onbekostigd onderwijs. Hierdoor wordt de prijs van dit type onderwijs in de toekomst lager.”

“Als organisatie moet je inspelen op het vervagen van de grenzen tussen bekostigd en onbekostigd onderwijs.”

Hoe ziet het onderwijsteam er uit bij de Academie voor Deeltijd?

“We hebben aan onze studenten gevraagd wat voor docenten zij nodig hebben. En in antwoord op die vraag hebben we in de loop van de jaren een geweldige mix aan docenten om ons heen verzameld. Over het algemeen zijn dat docenten met één been in de praktijk. Dat is voor ons een belangrijk uitgangspunt. We hebben veel collega’s met een kleine aanstelling. Een deel van de docenten heeft een aanstelling bij Avans en is ook werkzaam bij een bedrijf. Een klein aantal collega’s heeft een wat grotere aanstelling met als hoofdtaak de aansluiting op landelijke profielen te bewaken. Aanvullende specialistische kennis die wellicht nog ontbreekt, bijvoorbeeld in techniekonderwijs over energie opwekking, wordt in goed overleg bij de samenwerkingspartners opgehaald.”

“Onze studenten geven aan wat voor docenten zij nodig hebben.”

Hoe heeft de omschakeling van regulier naar LLO/flexibel onderwijs plaatsgevonden?

“Het loskoppelen (in een aparte academie) van voltijd- en deeltijdonderwijs blijkt voor- en nadelen te bieden. De interactie met voltijdopleidingen is ten positieve veranderd. Vroeger werd er toch wat neergekeken op deeltijdopleidingen, maar door onze succesvolle koers ontwikkelt deeltijd zich sneller dan voltijd en wordt deeltijdonderwijs nu intern als voorbeeld gebruikt voor voltijdonderwijs.”

“Vanuit de ontwikkeling van flexibilisering dient binnen Avans deeltijdonderwijs als voorbeeld voor voltijd.”

“Het denken vanuit de voltijdstudent is nog behoorlijk dominant binnen Avans en dat zijn we aan het ombuigen. Wij zijn op papier slechts één van de 22 Academies bij Avans en de enige die deeltijdonderwijs aanbiedt. Logischerwijs ligt het accent van de dienstverlening op de overige 21 Academies.

Daar lopen we soms (vooral in het verleden) tegenaan. De werving bij Avans is bijvoorbeeld nu nog vooral gericht op de grootste groep, de 5 havo-student, en dat is toch echt een andere doelgroep dan die wij bedienen. Een ander voorbeeld is de betaling van studiegeld. Zo was het intern nog niet mogelijk om een factuur te sturen aan de werkgever in het geval dat de werkgever de deeltijdopleiding voor de student betaalt.
Een succesvolle verandering die we al wel hebben gerealiseerd is de oprichting van aparte examencommissies binnen de AvD en dat is belangrijk aangezien dan recht kan worden gedaan aan specifieke wensen van deeltijdstudenten.

We leren overigens ook van private aanbieders als NCOI en welk perspectief zij hebben op succesvol studeren. Een mooi voorbeeld is dat het bij een private aanbieder ook als een succes geldt als een student een aantal modules behaalt en niet per se een diploma. Die gedachte sluit aan bij waar bedrijven en instellingen in de regio om vragen. Ik zie ook bij Avans de ontwikkeling dat niet alle studenten noodzakelijk een diploma halen. Vertrekpunt zou dan de mogelijkheid zijn om een diploma te halen, door het stapelen van modules. Waarbij dan wel elke module een plek heeft in een diplomagericht traject.”

Hoe geven jullie de samenwerking met het beroepenveld vorm?

“Vanuit werkgeversoogpunt is een vierjarig onderwijstraject vaak niet aantrekkelijk dus ontstaat een noodzaak om die trajecten korter te maken. In overleg met werkgevers bepalen we waar opleidingen korter kunnen en hoe ze beter aansluiten bij de praktijk. Bij de AvD is er een aparte tak voor relatiebeheer waarmee we de uitdagingen ophalen en de vertaalslag maken naar wat dat betekent voor het aantrekkelijk blijven van de medewerker en daarmee voor de inrichting van ons deeltijdonderwijs. In relatiebeheer werken we actief samen met Avans+ en bieden we ons onderwijsaanbod gezamenlijk aan bij bedrijven.

We leggen over het algemeen heel succesvol de basis in de verbinding en je ziet wel dat sommige sectoren daarbij vooroplopen. Bij techniek zien we al veel mooie samenwerkingen. Praktijkonderwijs in nieuwe modules vindt in toenemende mate op locatie plaats, bijvoorbeeld op locatie van een energiecentrale van RWE in de buurt van Breda.”

“Het centraal bundelen van het deeltijdonderwijs biedt allerlei nieuwe uitdagende mogelijkheden en ook organisatorische voordelen.”

Kun je een voorbeeld geven van een ontwikkeling waar je trots op bent?

“Ten eerste nemen we de vraag van deeltijdstudenten als uitgangspunt! Zie het voorbeeld dat ik eerder gaf over de vraag aan studenten wat voor docenten zij nodig hebben.

Als je naar de langere termijn kijkt is de keuze van het College van Bestuur om in een aantal stappen het deeltijdonderwijs los te koppelen van de voltijdopleidingen en te bundelen het meest in het oog springend. Dat proces is bijna voltooid. Als je voltijd en deeltijd bij elkaar hebt is de verhouding bij wijze van spreken 90% (voltijd) – 10% (deeltijd). Het centraal bundelen van het deeltijdonderwijs biedt allerlei nieuwe uitdagende mogelijkheden en ook organisatorische voordelen.”

“In de toekomst zou ook het volgen van één of meer losse modules bekostigd moeten zijn.”

Hoe ziet Leven Lang Ontwikkelen er over tien jaar uit?

“Er gebeurt landelijk heel veel. Het kan niet anders dan dat er nieuwe regelgeving en subsidies komen. Daarbij is de vraag relevant: waarom is het volgen van een hele opleiding bekostigd en van een of meer modules niet? Dat lijkt op lange termijn niet logisch. Hogescholen en ROC’s moeten sowieso voorbereid zijn om snel en effectief te kunnen schakelen tussen bekostigd en onbekostigd onderwijs.
Naast het private aanbod zou er ook een publiek aanbod beschikbaar moeten blijven. Ieder heeft zijn eigen rol te pakken in het speelveld. Het zou een verarming zijn als het publieke aanbod verdwijnt.

Welke kant het ook op gaat: Avans is klaar voor de toekomst met zowel de AvD als Avans+ en een groeiende samenwerking tussen die twee. We hebben een compleet aanbod beschikbaar afhankelijk van behoeften van werkgevers.”