Actueel / Overheid

De strafrechtketen: hoe verder na corona

10-04-2020 3 minutenEvelien Boeije

Laat je niet verrassen door voorraden en benut de creativiteit van deze crisistijd

Ruim een maand houden de coronamaatregelen Nederland al in zijn greep. Zo ook de uitvoeringsorganisaties van de strafrechtketen. Duizenden zaken en vonnissen blijven nu liggen. Voor het voorkomen van verdere verspreiding van het coronavirus is dat absoluut noodzakelijk, maar wat betekent dit voor de burger? En wat is er nodig om na afloop van de maatregelen zo snel mogelijk deze zaken te behandelen?
 

De gevolgen van de maatregelen

De politie verricht alleen nog aanhoudingen buiten heterdaad als het om ernstige delicten gaat. Bij het Openbaar Ministerie (OM) blijven per week nu zo’n 5.000 tot 6.000 zaken op de plank liggen. Rechtbanken behandelen alleen nog urgente zaken via een telezitting. DJI roept momenteel niemand met een veroordeling op om zijn gevangenisstraf te komen uitzitten. De Reclassering en Raad voor de Kinderbescherming hebben de uitvoering van werkstraffen opgeschort.

Al deze zaken en vonnissen worden nu niet opgepakt, maar zijn er wel. Ook straks nog. Dit vormt een flinke uitdaging voor de organisaties in de strafrechtketen. Voor burgers die nu langer op de beslissingen in zaken moet wachten is deze situatie erg vervelend. Hetzelfde geldt voor veroordeelden die hun straf nu niet kunnen afronden of slachtoffers die nog steeds geen afsluiting kunnen vinden.
Aan de andere kant dwingt deze crisis tot verandering, pragmatisme en creativiteit. De digitalisering en het telehoren binnen politie, OM en de rechtspraak wordt waar mogelijk ingevoerd. Er wordt binnen de juridische kaders creatief gezocht naar alternatieve manieren om een zaak af te doen of een vonnis uit te voeren. De crisis creëert ook kansen!

De prangende vraag op dit moment is dan ook hoe de strafrechtketen straks zo snel mogelijk de steeds groter groeiende onafgeronde stapel zaken af kan doen. Daarvoor zijn twee elementen essentieel:

  1. Vanuit inzicht grip krijgen op de voorraden en mogelijke scenario’s
  2. Het verduurzamen van tijdens deze crisis ingezette veranderingen

Vanuit inzicht grip krijgen op de voorraden en mogelijke scenario’s

Om de goede maatregelen te kunnen nemen is inzicht essentieel. Het gaat dan met name om drie stromen zaken:
die al gepland stonden maar moesten worden geannuleerd, die klaar stonden om ingepland of uitgevoerd te worden maar nu niet kunnen starten en tot slot die nieuw ingestroomd zijn.

Er is veel informatie bekend over deze zaken en vonnissen. Hoeveel minuten er op zitting nodig zijn om ze te behandelen, hoeveel uur taakstraf het betreft of hoeveel dagen iemand nog naar de gevangenis moet. Dat geeft de mogelijkheid om nu al een goede voorspelling van de werkvoorraad te geven voor het moment dat de maatregelen voorbij zijn en inzichtelijk te maken wat de gevolgen voor de werkvoorraad zijn als de maatregelen nog langer door gaan lopen.

Op basis van deze gegevens kan de organisatie verschillende scenario’s doorrekenen. Dit beeld kan verrijkt worden met de impact van verschillende maatregelen die de organisatie kan nemen. Zo is de organisatie in staat om cijfermatig onderbouwde besluiten te nemen over welke maatregelen nodig zijn om binnen afzienbare termijn na het einde van de maatregelen weer op acceptabele doorlooptijden te zitten.

voorbeeld dashboard

voorbeeld dashboard

2. Het verduurzamen van tijdens de crisis ingezette veranderingen

In deze tijd zien we ook een mooie kant van de crisis. Daadkracht, flexibiliteit en creativiteit vieren hoogtij. Daar waar in sommige gevallen al jaren aan bepaalde ontwikkelingen werd gewerkt, wordt het nu binnen een maand doorgevoerd. Nieuwe processen worden geïmplementeerd en noodwetten worden gemaakt. Cliënten worden op afstand gemonitord en gesproken, veilig mailen wordt versneld ingevoerd en videoverhoren en telezittingen zijn mogelijk. Een heel aantal van deze ontwikkelingen werden twee maanden geleden nog als onrealistisch beschouwd. En dan zijn er nog de vele toffe individuele initiatieven van medewerkers!

Daarnaast speelt nog een ander aspect: de lessen die we nu leren uit deze crisissituatie kunnen we inzetten in de dagelijkse gang van zaken in de strafrechtketen. Wat leren we over gedrag, over de snelheid en slagvaardigheid die tentoongespreid wordt en over de snelheid van besluitvorming? Wat kunnen directies en besturen hieruit meenemen wat de toekomst van de strafrechtketen ten goede kan komen?

Het is belangrijk om dit momentum vast te houden en deze doorbraken een goed vervolg te geven. Zorg dat de initiatieven en veranderingen ergens vastgelegd of beschreven worden. Maak ruimte voor het evalueren van deze veranderingen om te leren welke veranderingen je ook na de crisis wilt behouden en wat er nodig is om ze goed in de organisatie of in de wettelijke kaders te borgen.

Tot slot

De coronacrisis heeft een grote impact, maar maakt ook veel mogelijk. Gebruik het inzicht dat er is om te zien wat je als team het beste kunt doen en gebruik de mogelijkheden die nu zijn ontstaan voor het oplossen van de uitdagingen van morgen!

Meer weten?

Wil je hier meer over weten of eens doorpraten hoe je dit in jouw organisatie in kunt zetten? Neem dan gerust contact op met Evelien Boeije, boeije@morgens.nl.
 

meer over de strafrechtketen

Artikel

Terugblik webinar Regioplan Haaglanden

07-03-2024 < 1 minuten
Lees meer
Artikel

11 lessen voor effectieve samenwerking: inzichten uit de strafrechtketen

20-02-2024 3 minuten
Lees meer
Interview

Het juiste doen voor dienstverlening kan alleen door dromen en denken te combineren

30-11-2023 7 minuten
Lees meer
Artikel

Terugblik werkplaats wendbaar en weerbaar in dienstverlening

26-09-2023 3 minuten
Lees meer