Actueel / Overheid

Informatiegestuurd Arnhem: zo werkt gemeente Arnhem datagedreven

27-05-2022 4 minutenPeter-August Keur en

Ludo Klein Holte,
Programmanager Informatiegestuurd Werken
bij de gemeente Arnhem.

Gemeenten hebben een ‘goudmijn’ aan gegevens. Gegevens die al decennia voor onder andere beleidsvorming worden gebruikt. Toename van de hoeveelheid en de verschillende soorten gegevens maken gangbare methoden onvoldoende bruikbaar, maar bieden ook meer kansen. Klassiek onderzoek en sturing achteraf verschuift naar modern en continu inzicht en het voorspellen van trends. Er is veel voor nodig om als gemeente de transformatie te maken naar een datagedreven manier van werken. Collega’s Peter-August Keur en Joost Groenestein spraken met Ludo Klein Holte, Programmanager Informatiegestuurd Werken bij de gemeente Arnhem, om te ontdekken hoe de gemeente aan de slag is gegaan met deze transformatie. 

Direct aan het begin van het gesprek vertelt Ludo hoe trots hij is op het programma Informatiegestuurd Arnhem: “De filosofie van het programma is dat we veel van onze tijd steken in het organiseren van informatiegestuurd werken. De overige tijd en energie besteden we aan technologie en gegevens. Dat betekent dus dat we in de uitvoering van het programma veel tijd besteden aan het praktisch werken met informatie. We leggen in het programma de focus op technologie en gegevens, zodat we juist het nut van informatiegestuurd werken in de (beleids-)praktijk bewijzen.”

Hij geeft aan dat ze daar de afgelopen periode hard aan hebben gewerkt: “Ik durf te stellen dat Arnhem klaar is voor informatiegestuurd werken. We hebben geen aparte Excelbestanden nodig om voor beleids- en bestuursadviseurs in hun informatiebehoefte te voorzien. Het is niet langer nodig om tientallen mensen te bevragen om inzicht te krijgen. Ook behoren de zogenaamde ‘nul- en één metingen’ om de effectiviteit van beleid te toetsen tot het verleden.” Dat zijn mooie resultaten.

Altijd direct inzicht met informatiegestuurd werken

Als we vragen wat informatiegestuurd werken betekent, vertelt hij dat het een continu proces is. Er vindt continue monitoring plaats. Het betekent dat beleids- en bestuursadviseurs, management en uitvoering altijd direct inzicht hebben in de informatie via dashboards. Het betekent dat deze informatie ook meteen toegevoegde waarde levert aan de manier waarop de gemeente Arnhem haar doelen bereikt.

De gemeente Arnhem heeft dit punt niet vanzelf bereikt. We vragen hem wat de meeste moeite kostte. We zijn namelijk benieuwd waar de gemeente de grootste stappen heeft moeten zetten. “Wat bij ons het meest arbeidsintensief is, is het formuleren van doelen en het ‘SMART’ (Specifiek, Meetbaar, Actiegericht, Realistisch en Tijdsgebonden) maken van de verschillende indicatoren. Dit is een kunst. Daar steken we vanuit het programma Informatiegestuurd Arnhem en de ambtelijke organisatie volop energie in. Want pas als die doelen SMART zijn, is het mogelijk ze meetbaar te maken. De stap die we dan zetten is om het technische en gegevensgedeelte te starten. Dat hebben we nodig om dashboards te maken.”

Volledige organisatie informatiegestuurd

Het is duidelijk dat er al flinke uitdagingen zijn overwonnen door de gemeente Arnhem op weg naar informatiegestuurd werken. Maar waar zitten de uitdagingen nog? Ludo vertelt dat het zijn uitdaging is om de gehele organisatie te transformeren naar een informatiegestuurde organisatie. “Daar zit een flinke leercurve in voor de gemeente Arnhem. Het omvat bijvoorbeeld het opleiden van medewerkers, maar ook het maken en hanteren van een standaard werkwijze voor informatiegestuurd werken.”

Ludo vertelt dat het programma Informatiegestuurd Arnhem dat niet zelfstandig doet: “Het gaat er vooral om dat we hierin samenwerken met collega’s uit meerdere disciplines. Denk aan beleid, business control en informatie. Maar zeker ook de collega’s van de afdelingen die de uitvoering van beleid realiseren.”

Start informatiegestuurd werken was experimenteel

Omdat we ook benieuwd zijn naar hoe deze ontwikkeling is begonnen, vragen we Ludo ons mee te nemen naar het begin. Hij vertelt dat datagedreven werken vooral landelijk een hype was. In de Arnhemse informatiestrategie hebben ze dat richting gegeven door datagedreven werken als middel te zien voor het leveren van toegevoegde waarde voor de gemeente. Al is dat ‘slechts’ nog beleid.

Van beleid naar realisatie

Ludo vertelt over de manier waarop informatiegestuurd werken van beleid naar realisatie is gegaan: “Het bleek dat er bij het domein Zorg behoefte was aan informatiegestuurd werken. Daar zat energie. De mensen in dat domein wilden serieus aan de slag met informatiegestuurd werken. We zijn toen met het domein Zorg een experiment gestart. Op basis van die ervaring hebben we Informatiegestuurd Arnhem ingericht. We deden dat met een programmaplan voor de grote lijnen. Een inrichtingsplan volgde in de vorm van een ‘bouwplaat’. Deze bouwplaat is een visuele weergave van de manier waarop we bij de gemeente Arnhem informatiegestuurd willen werken. Inmiddels is deze plaat niet alleen in gebruik bij het domein Zorg, maar is het dé inrichtingsplaat voor informatiegestuurd werken bij de gemeente Arnhem.”

Multidisciplinaire teams groot succes

Als een van de succesfactoren noemt Ludo ook dat de gemeente Arnhem werkt in multidisciplinaire analyseteams om informatiegestuurd werken te realiseren. Deze teams hebben elk een ‘product owner’ voor hun dashboards. Dat geeft eigenaarschap van informatiegestuurd werken bij de teams en zorgt voor borging in de uitvoering.

Gemeente Arnhem zeer enthousiast over informatiegestuurd werken

Het programma Informatiegestuurd Werken heeft mooie stappen gezet en successen behaald. Maar wat is op dit moment de positie van het programma informatiegestuurd werken? Ludo: “Als je nu kijkt naar de positie van het programma Informatiegestuurd Arnhem, dan is de gemeente Arnhem enthousiast over informatiegestuurd werken. De organisatie is er klaar voor om informatiegestuurd te gaan werken. Dat betekent niet dat het programma klaar is. De rol van het programma is niet om inhoudelijk het beleid van de domeinen of afdelingen aan te passen. Wat we wel doen – en blijven doen – is met opdrachten vanuit ‘de business’ inhoud geven aan informatiegestuurd werken. Als programma zorgen we ervoor dat we binnen de organisatie een gedeeld beeld hebben bij wat en hoe we informatiegestuurd werken, zodat beleid en uitvoering dat kunnen gebruiken om effectiever te zijn.”

Meer maatschappelijke impact door benutten informatie

“In onze organisatie is er nog zeker onbenut potentieel. Ik ben ervan overtuigd dat de gemeente meer maatschappelijke impact kan maken als we informatie nog beter gebruiken om inwoners van Arnhem nog beter te bedienen. We hebben een zee aan gegevens in de gemeente. We zijn het aan onze inwoners verplicht daar mooie dingen mee te doen die de inwoners helpen. Dat is wat mij drijft.”

Geleerde lessen van programma Informatiegestuurd Arnhem

Ter afsluiting vragen we Ludo wat hij heeft geleerd van het programma Informatiegestuurd Arnhem. Hij noemt de volgende lessen:

  • Begin daar waar energie zit en waar je waarde kunt toevoegen.
  • Informatiegestuurd werken is een verandertraject.
  • Informatiegestuurd werken heeft tijd nodig om in te bedden in de organisatie.
  • Voor informatiegestuurd werken zijn er op dit moment alleen maar kansen bij gemeente Arnhem, geen belemmeringen.

De grootste uitdagingen voor informatiegestuurd werken in de gemeente Arnhem zijn dan ook om alle doelen meetbaar te maken en de meer geavanceerde vormen van informatiegestuurd werken – zoals kunstmatige intelligentie – een plek te geven in de organisatie.

Meer weten over datagedreven werken?

Dit artikel maakt onderdeel uit van een reeks interviews over datagedreven werken bij gemeenten. Heb er vragen over, of wil je onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor datagedreven werken bij jouw gemeente? Neem dan contact op met Peter-August Keur.

Meer lezen?

Lees meer over datagedreven werken bij gemeenten.

Bekijk alle artikelen
Interview

De 4 D’s van gemeente Veenendaal: zo werken zij datagedreven

28-03-2022 5 minuten
Lees meer
Interview

Waarstaatjegemeente als datavoedingsbodem voor de Nederlandse gemeenten

19-04-2022 4 minuten
Lees meer
Interview

De zin en onzin van dashboards binnen gemeenteland

25-05-2021 3 minuten
Lees meer