Actueel / Onderwijs
HAS Hogeschool speelt in op trends in het hoger onderwijs
Dat de HAS Hogeschool goed scoort op studenttevredenheid en onderwijskwaliteit, is al even bekend. De hogeschool is de afgelopen twee jaar net als dit jaar benoemd tot de op één na beste middelgrote hogeschool in Nederland. Reden genoeg voor Morgens om eens te spreken met Dick Pouwels, bestuursvoorzitter van de HAS. Hoewel deze erkenning natuurlijk mooi is, ziet hij ook dat de hogeschool moet werken aan flexibiliteit en adaptief onderwijs. Hierbij speelt de HAS in op een aantal belangrijke trends.
Interview met Dick Pouwels, bestuursvoorzitter van de HAS
De toename van de werkdruk bij de docent creëert bovendien urgentie voor deze transitie. De verbinding met de koplopers uit het bedrijfsleven – een type samenwerking die in het DNA van de HAS is verankerd – is daarbij van cruciaal belang.
Het onderwijs van Morgen
Dit interview maakt deel uit van een serie gesprekken met bestuurders en andere gezichtsbepalende personen in de onderwijssector over ‘het hoger onderwijs van Morgen’. Hierbij kijken we zowel naar ontwikkelingen in de sector voor de komende vijf jaar als naar de situatie van vandaag, om vervolgens te bepalen wat er nodig is om van vandaag naar morgen te bewegen.
Flexibilisering van het onderwijs
Als we Dick Pouwels vragen naar het hbo over vijf jaar, geeft hij aan dat we ons nu op een kantelpunt bevinden: “In ons werkveld – de domeinen agro, food en leefomgeving – speelt maatschappelijke impact een steeds grotere rol. Hoe ga je daar als onderwijsinstelling mee om? Deze ontwikkeling verandert namelijk niet alleen het werkveld, maar ook het onderwijs om de komende generatie daarvoor op te leiden.
We moeten als onderwijsinstelling daarom adaptief zijn op de inhoud en onderzoek doen dat relevant is voor de toekomst.
Daarnaast is flexibilisering onvermijdelijk. Die ontwikkeling sluit aan bij de tijdsgeest van dit moment, waarin mensen meer bezig zijn met zelfontwikkeling en daardoor graag individuele keuzes maken. Het hbo-onderwijs moet daarom heel goed in staat zijn om studenten te ondersteunen bij het maken van deze keuzes. Bijvoorbeeld door hen ruimte te bieden om hier over na te denken.”
Spanningsvelden anno 2025
Om een beeld te krijgen bij het onderwijs van de toekomst, heeft de HAS in 2015 en 2016 een onderzoek gedaan vanuit verschillende invalshoeken. Zo zijn lectoren, studenten en docenten aan de slag gegaan met de verwachte trends voor de periode 2025-2030 waar de HAS sowieso wat mee moet.
De strategische onzekerheid hebben zij in twee spanningsvelden geduid:
- Ten eerste de onzekerheid of straks de overheid, dan wel het bedrijfsleven sturend is.
- Het tweede spanningsveld betreft de beschikbaarheid van kennis: is kennis straks voor iedereen beschikbaar, of gaat deze achter slot en grendel?
Dick: “Wanneer het laatste het geval is, werk je als onderwijsinstelling vanuit gesloten netwerken. Daarin kun je volgend of toonzettend zijn, maar je kunt verwachten dat bedrijven dan meer in de lead zijn. Bij een open structuur is een hbo-instelling als de HAS veel meer in de lead, wij hebben goed overzicht van wat er allemaal in de sector speelt.”
“We moeten als onderwijsinstelling adaptief zijn op de inhoud en onderzoek doen dat relevant is voor de toekomst. Flexibilisering is onvermijdelijk.”
Belangrijkste trends
Dick vervolgt: “Naast het doorontwikkelen van onze sterke verbinding met het bedrijfsleven, is het essentieel om aan te sluiten bij dat waar het hart van de student sneller van gaat kloppen. Dit realiseer je niet door het bieden van tien verschillende opleidingen, met ieder drie verschillende specialisaties en (dus) dertig verschillende uitstroomgebieden. Wél door studenten zoveel mogelijk te faciliteren in een vak dat ze leuk vinden.”
Dit resulteert in vier verschillende instroomgebieden: biologie, bedrijfskunde, technologie en geografie. Deze toekomstige inrichting van instroomprofielen hangt samen met de voorspelling dat de volgende vier aspecten in de toekomst zwaarder zullen wegen dan nu:
- Ondernemerschap wordt aangewakkerd bij studenten;
- Lectoren gaan meer hun stempel drukken op de inhoud van het onderwijs;
- De HAS werkt steeds meer vanuit een internationale context aan de voorbereiding van studenten via uitwisselingsconcepten;
- Studenten gaan meer en meer hun eigen weg volgen.
Organiseren op basis van vier trends
Dick licht toe: “Als bestuur moeten we onze stip op de horizon – en dus onze inhoudelijke bijdrage aan het onderwijs – scherp hebben. Dat betekent dat we niet volgend zijn aan het bedrijfsleven, maar veel meer dan nu zelf onze koers bepalen aan de hand van inhoudelijke ontwikkelingen.”
Op basis van die visie bouwt de HAS aan een netwerk van bedrijven die in desbetreffende vakgebieden voorop lopen en de studenten kunnen inspireren. De teams in de organisatie krijgen meer eigenaarschap en gaan meer in verbinding met elkaar, met bedrijven en met de student werken.
Dick: “Een voorbeeld hiervan binnen de HAS is de startmodule van het derde jaar. Studenten volgen in deze periode multidisciplinaire minoren. Groepen van vijftig tot zestig studenten werken daarbij aan een maatschappelijke uitdaging, met behulp van opdrachten uit het bedrijfsleven. Doordat zij vanuit een gemeenschappelijke opgave werken, ontstaan nauwere verbindingen tussen student en docent.”
Meer ruimte voor kennisontwikkeling
De werkdruk van de docent is een thema dat in het nieuws momenteel veel terugkomt. Deze werkdruk verergert door zowel ontwikkelingen in het vakgebied als de hulpvraag van de student. De docent is echter vooral bezig met uitvoeren. Dick Pouwels geeft aan dat dit een grote uitdaging is voor de organisatie. “We moeten het onderwijs zo organiseren dat er ruimte ontstaat voor de docent om meer aan persoonlijke en vakinhoudelijke ontwikkeling te doen. De systemen en overlegstructuren die dit ondersteunen, moeten verbeterd worden. Door de docent meer ruimte te geven, wordt de verbinding met de student sterker.”
“Bij een open structuur is een hbo-instelling als de HAS veel meer in de lead. Wij hebben goed overzicht wat er allemaal in de sector speelt.”
Diversiteit, kwaliteit en vernieuwing
Dick Pouwels spreekt met een trots gevoel over de positie die de organisatie op dit moment inneemt. Hij ziet dat de HAS Hogeschool de afgelopen jaren enorm heeft gewonnen aan diversiteit, zowel bij studenten als bij docenten. Daarnaast heeft de hogeschool een enorme groei doorgemaakt. Hierdoor is de hogeschool de afgelopen jaren stevig verankerd in de top 3 van middelgrote hogescholen.
Ten slotte wordt de HAS steeds meer als vernieuwend expertisecentrum gezien. Dick: “Dit betekent dat zowel ambtenaren als toonaangevende bedrijven met onze lectoren en studenten in gesprek gaan om te sparren over de ontwikkelingen op onze vakgebieden”.