Actueel / Onderwijs
“We moeten iets doen aan de kwaliteit van de instroom”
Ron Bormans (Hogeschool Rotterdam) over het onderwijs van Morgen
Bij Hogeschool Rotterdam is het onderwijs nauw verweven met de grootstedelijke ontwikkelingen in de regio Rotterdam. Hier zet de hogeschool nadrukkelijk op in en zo profileren zij zich ook. Ron Bormans, Voorzitter van het College van Bestuur van Hogeschool Rotterdam, sprak met Morgens-partner Koen Janmaat over de toekomst van het hbo en hoe Hogeschool Rotterdam hiermee omgaat.
Ron Bormans, Voorzitter College van Bestuur van Hogeschool Rotterdam
Hoe ziet het hbo-onderwijs van Morgen eruit?
Brede én smalle opleidingen
“Er is veel discussie over wat beter is: smalle of brede opleidingen. De voorstanders van een smalle opleiding met een soort horizontale oversteek van opleiding naar beroep, geven aan dat deze opleidingen aansluiten bij wat het werkveld nodig heeft en dat dit echte beroepsopleidingen zijn met veel inhoud. Mooie voorbeelden zijn de opleidingen Maritiem Officier en Fysiotherapie. Als je deze opleiding gaat volgen, dan weet je precies welk beroep je gaat uitoefenen. Met name in het mbo, zie je veel van dit soort opleidingen.
De voorstanders van brede opleidingen geven aan dat beroepen in de toekomst gaan veranderen. Zij stellen dat we nu opleidingen bieden voor iets wat er in de toekomst niet meer is, en dat het daarom belangrijk is om verschillende metavaardigheden te ontwikkelen. De meest klassieke opleidingen in deze categorie zijn rechten en economie.
Je ziet dat mensen, zeker als de kwaliteit van een school of opleiding in het geding komt, zich om de een of andere reden verplicht voelen om te kiezen. In mijn beleving kan het beide naast elkaar. Ik geloof heel erg in een divers assortiment van zowel brede als smalle opleidingen. Ik denk dat sommige jonge mensen gebaat zijn bij breed beginnen en smal eindigen, terwijl het voor anderen juist beter is om smal te beginnen en breed te eindigen.”
Leer alles van het heden en het verleden
“Mijn filosofie bestaat uit twee onderdelen: 1) Als je de toekomst niet kent – en voor een deel ken je de toekomst niet – vertel ze dan maar alles van wat je nu weet. En: 2) zeg niet te snel dat je de toekomst niet kent, omdat elementen van die toekomst tijdloos zijn.
Dat we nu opleiden voor beroepen die er in de toekomst niet meer zijn, is voor een deel onzin. Denk bijvoorbeeld aan opleidingen in de informatica- en wiskundehoek. De principes die daar worden aangeleerd, waren 30 jaar geleden niet anders dan nu, en die zijn over 15 jaar nog steeds zoals ze nu zijn. Alleen de toepassing en context zijn totaal anders. Ik ben niet conservatief, maar laten we het modernisme ook niet overdrijven. Kortom, als je de toekomst niet kent, leer dan alles over het heden en het verleden. Dan geef je mensen een soort bagage mee. Dat zou bijvoorbeeld centraal kunnen staan in de eerste twee jaar van het hbo.”
“Dat we nu opleiden voor beroepen die er in de toekomst niet meer zijn, is voor een deel onzin.”
Over Ron Bormans
Ron Bormans is sinds september 2012 Voorzitter van het College van Bestuur van Hogeschool Rotterdam. Hiervoor was hij werkzaam bij het Ministerie van OC&W als plaatsvervangend directeur hoger beroepsonderwijs en directeur studiefinanciering. Ook was hij lid van het College van Bestuur bij de Hogeschool van Amsterdam en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Bij laatstgenoemde hogeschool werd hij in 2008 voorzitter van het College van Bestuur. Verder was Ron Bormans lid van de door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ingestelde Commissie Veerman (Commissie Toekomstbestendig Hoger Onderwijs Stelsel).
Couleur locale: herkenbaarheid en persoonlijk contact
“Wij zetten in op goed gestructureerd onderwijs en dat zullen we in de toekomst ook blijven doen. We proberen het daarbij ook klein te maken. Toen ik hier zes jaar geleden kwam, was alles hetzelfde. Ik ben toen het begrip ‘couleur locale’ gaan introduceren. Overal waar je komt, moet je weten waar je bent. Dus die enorme grote school met 40.000 studenten, dat is enorm. Daarom moet je het klein maken. Vooral voor die jonge student die hier voor het eerst komt, die moet bij de hand genomen worden. Wij leiden ze op tot zelfstandigen. Ook in de toekomst zie ik dit als een belangrijk thema in onze anonieme maatschappij.”
Streng maar rechtvaardig bij doorstroming
“Onze kernclientèle zijn de havist en de mbo’er. Waarbij ik wel vind dat we iets moeten doen aan de kwaliteit van de instroom vanuit het mbo: deze moet gewoon goed op orde zijn. Iemand die we van tevoren al geen hoge kansen toedichten, moet er ook niet aan beginnen. Nu is dit niet goed ingeregeld.
Hetzelfde geldt bij de doorstroom van hbo naar universiteit. Als we op voorhand weten dat dit kansloos is, dan moeten we het niet doen. Geen valse hoop geven, elkaars tijd en geld niet verdoen. Maar ik vind wel dat je een kans moet hebben om alsnog toegelaten te worden. Vandaar ook dat we zoveel schakelprogramma’s hebben.”
Studenten kiezen voor context
“Langzaam zie ik gebeuren dat studenten kiezen voor een stad of om in een bepaalde context een rol te vervullen, in plaats van te kiezen voor een beroep. Dat heeft ook invloed op de keuzes die studenten maken en de opleidingen die we in een bepaalde regio moeten aanbieden.”
Over Hogeschool Rotterdam
Hogeschool Rotterdam is een dynamische onderwijsinstelling waar meer dan 39.000 studenten en 4.000 medewerkers aan hun carrière werken. De hogeschool biedt, verspreid over de stad, meer dan negentig opleidingen aan in de richtingen Kunst, Onderwijs, Gedrag en Maatschappij, Gezondheidszorg, Economie, Techniek en Media & ICT. Om de organisatie hierop in te richten, kent Hogeschool Rotterdam onderwijsinstituten, diensten en kenniscentra. Daarnaast werkt de hogeschool samen met bijvoorbeeld het Albeda College en Zadkine (Rotterdam Academy) en STC Group (Rotterdam Mainport Institute).
Hoe komt Hogeschool Rotterdam van vandaag naar Morgen?
Internationalisering en diversiteit als onderdeel
“Wij schrijven onze vingers niet blauw aan allerlei visies over internationalisering. Onze visie is dat internationalisering heel belangrijk is, maar dat begint bij de duiding van de opdracht in dat beroep zelf. En als je hier in Rotterdam actief bent, dan kan het bijna niet anders dan dat je in de beroepen die onze studenten gaan doen iets van internationalisering, transnationaliteit of intercultureel tegenkomt. Dus proberen we daar veel energie in te steken. Neem bijvoorbeeld de opleiding Watermanagement: deze past bij wat wij hier doen in de haven, en hetzelfde speelt in Shanghai, de zusterstad van Rotterdam. Daar hebben wij geen ‘international office’ of ‘diversity officer’ voor nodig.”
Inzetten op mbo en havisten
“Mijn opvatting is dat de havist en de mbo’er onze kernclientèle zijn. Deze opvatting is misschien ook wel sterk ingegeven door Rotterdam, maar zegt ook iets over mij en over de hogeschool als zodanig. De mbo’ers doen het bij ons ook heel goed. Als een mbo-verpleegkundige bij ons gaat studeren, is de kans 80% dat hij of zij slaagt. Die zijn gedisciplineerd en weten wat ze willen. Er echt zijn voor het opleiden van de beroepsbevolking, is iets wat we ook in de toekomst moeten vasthouden.”
Onderzoek faciliterend aan onderwijs
“Onderzoek is faciliterend aan het onderwijs. Niet meer en niet minder. Onderzoek is nodig om, in combinatie met het werkveld, te kunnen inspelen op de actualiteit. Op het moment dat je onderzoek als een soort tweede primair proces gaat zien, dan ga je een andere tak van sport beoefenen.”
Hogeschool Rotterdam
Lectoren als gidsen
“We hebben lectoren nodig die ons verbinden met de buitenwereld. Laat ik dit illustreren aan de hand van een voorbeeld:
Hier in Rotterdam is er één buzzwoord: energietransitie. Dat komt natuurlijk door de haven. De haven is nu voor 50% gebaseerd op fossiele brandstoffen. Hoe je ook over de klimaatdiscussie denkt, één van die fossiele brandstoffen, namelijk olie, is op een gegeven moment gewoon op. Dus daar moeten ‘we’ in Rotterdam iets mee. Wij hebben dan lectoren nodig die onderzoek doen en tegen de opleiding chemie of werktuigbouwkunde zeggen: ‘het gaat die kant op dus dat betekent dit voor jouw werkgebied’. Daarvoor hebben de lectoren ruimte nodig.”
Hogescholen doen het goed
“Ik vind dat de hogescholen in Nederland het eigenlijk best goed doen. We hebben expertise in huis en zijn volwassen. Zie bijvoorbeeld de Hanze Hogeschool in Groningen: hoe zij inzetten op de energietransitie, vanwege het gasvraagstuk in hun regio, dat vind ik knap. Of Saxion: hoe zij met de techniekkant bezig zijn, vind ik krachtig. Maar ook Hogeschool Zuyd: zij zitten samen met de universiteit diep in Gemmelot. Dat vind ik fantastisch.
Dat soort keuzes lijken voor de hand liggend, en toch is het goed dat ze het doen! Daar moeten we vooral op voortborduren.”
Het onderwijs van Morgen
Dit interview maakt deel uit van een serie gesprekken met bestuurders en andere gezichtsbepalende personen in de onderwijssector over ‘het hoger onderwijs van Morgen’. Hierbij kijken we zowel naar ontwikkelingen in de sector voor de komende vijf jaar als naar de situatie van vandaag, om vervolgens te bepalen wat er nodig is om van vandaag naar morgen te bewegen.