Actueel / Zorg

Jasper van Sambeek (Sleutelnet) over de RSO van Morgen

15-01-2021 5 minuten

Hoe ziet de regionale samenwerkingsorganisatie (RSO) er over vijf jaar uit? En wat moet er veranderen om daar te komen? Herbert Fetter en Annemarieke Homan van Morgens spraken hierover met Jasper van Sambeek, bestuurder van Sleutelnet. Sleutelnet is de regionale samenwerkingsorganisatie van de zorgpartijen in de regio Zuid-Holland Noord.

“Vaak worden RSO’s geassocieerd met techniek, maar wij zijn geen techneuten. Juist de vaardigheid om te verbinden, het verandermanagement, is heel erg belangrijk”, aldus Jasper.

De RSO van Morgen

Dit interview maakt deel uit van een serie gesprekken met bestuurders in de zorgsector over de RSO van Morgen. Hierbij kijken we zowel naar ontwikkelingen in de sector voor de komende vijf tot tien jaar als naar de situatie van vandaag, om vervolgens te bepalen wat er nodig is om van vandaag naar morgen te bewegen.

Hoe ziet de RSO van Morgen er uit?

“Er zijn een aantal gebieden waarop de dienstverlening van een RSO gaat verschuiven.” Jasper geeft daarbij drie thema’s. Het gaat over (1) de relatie met de burger, (2) verbreding van de eigen dienstverlening en (3) het vervullen van een brugfunctie tussen de regio en landelijke ontwikkelingen.

1. Relatie met de burger

“Wij zijn als RSO opgericht voor de zorgcommunicatie tussen zorgverleners onderling, daar zaten de knelpunten. Voor de komst van de RSO pakten zorgaanbieders individueel of met een enkele andere partij de knelpunten aan. Dat is echter minder efficiënt dan wanneer je een regisseur in het midden zet. Deze coördinerende rol vervult de RSO.”

In aanvulling op deze zorgcommunicatie speelt de digitale relatie tussen patiënt en zorgverlener een steeds belangrijkere rol. Dat komt mede door de ontwikkeling van PGO’s en MedMij. Doordat alle zorgaanbieders met deze ontwikkeling aan de slag gaan is het logisch om samen te werken. In deze samenwerking speelt de RSO een belangrijke rol. “De beweging naar samenwerking is hierbij steeds groter, concurrentie wordt hierbij ondergeschikt.”

2. Verbreding van dienstverlening

Naast de uitbreiding van diensten omtrent de digitale relatie tussen patiënt en zorgverlener is er een verdere verbreding van diensten. Bijvoorbeeld met andere partners. Het sociaal domein en de zorg raken steeds meer met elkaar verweven. Hierdoor ontstaat de behoefte om meer samen te werken. “In mijn regio merk ik dat dit een actieve wens is en dat er ook vanuit gemeentes meer signalen komen dat zij ook ‘iets met de zorg’ willen. We gaan actief kijken hoe we dit vorm geven.” Op dit moment bestaat geen RSO voor het sociale domein. “Ik zou het heel logisch vinden als wij ook voor het sociale domein een belangrijke rol gaan vervullen.”

3. Brugfunctie

“Als derde punt zie ik een paradox in de regio.” Enerzijds vervagen de grenzen van regio’s. Bijvoorbeeld door de ontwikkeling van zorg op afstand rijst de vraag: ‘Is het nog wel nodig dat ik als burger mijn zorg afneem in mijn regio?’ Patiënten kijken niet naar een specifieke regio voor de beste zorg. Anderzijds zijn er steeds meer landelijke ontwikkelingen waarbij voor de implementatie steeds meer naar de regio gekeken wordt. In deze paradox kan de RSO een brugfunctie vervullen.

Deze brugfunctie wordt in de praktijk al steeds vaker ingenomen. “Dit zie ik ook aan mijn eigen agenda. Ik ben de laatste jaren veel meer bezig met landelijke overleggen en met landelijke partijen, zoals het Ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland.” De landelijke partijen hebben er belang bij dat de RSO een aanspreekpunt in de regio is. De RSO kan voor een versnelling zorgen bij de implementatie van landelijke ontwikkelingen. Voor de regio is het belangrijk dat de RSO op de hoogte is van wat er op landelijk niveau speelt en wat de consequenties hiervan is voor de regio.
“Een valkuil voor RSO’s is dat ze zoeken naar consensus. Dat iedereen het er mee eens moet zijn.”

Hoe ziet de RSO van vandaag er uit?

“De missie van Sleutelnet is: ‘Samen creëren wij de zorg van de toekomst’. Dit doen we door de hele zorg (1e, 2e en 3e lijn) te vertegenwoordigen, dat is best wel uniek.” De RSO is neutraal en niet verbonden aan één specifieke zorgaanbieder of discipline. Sleutelnet is van de zorgaanbieders. Niet alleen vanuit overtuiging, maar ook omdat de zorgaanbieders de eigenaar zijn. “Wij zijn letterlijk van hen. Zij zijn eigenaar.” Naast de partijen die echt participeren kunnen ook andere partijen, die vaak minder goed georganiseerd zijn, diensten afnemen. “Bijna elke RSO biedt oplossingen aan om op een beveiligde manier met elkaar te communiceren zoals ZorgMail of ‘veilige mail’, daarbij is het juist belangrijk dat bijvoorbeeld ook de eerste lijn dit afneemt.”

Toen ik bij Sleutelnet kwam heb ik eigenlijk geen ICT-kennis meer gevraagd van nieuwe sollicitanten.

Een RSO is een netwerkorganisatie, voor een goede netwerkorganisatie zijn de relationele verbindingen het allerbelangrijkste om succesvol te zijn. “Daarom krijgen wij dingen veel makkelijker voor elkaar dan een organisatie of een programma dat de regio niet kent. Ook heeft de RSO geen eigen belang: wij dragen zorg voor het belang van alle samenwerkende zorgaanbieders. RSO’s geven de digitale samenwerking in de zorg vorm. Voor welke leverancier wordt gekozen is daarbij minder belangrijk”.

Bij het vormgeven van de digitale samenwerking horen ook specifieke vaardigheden. Vaardigheden om te verbinden, mensen te mobiliseren en om projecten goed uit te voeren, kortom verandermanagement. En verandermanagement is essentieel om technologische innovaties te laten slagen. “ICT-kennis is vaak al ruim aanwezig in de regio of is in te huren; de vaardigheid om verbinding te maken moet je echt zelf in huis hebben.”

“De brugfunctie, die in de toekomst alleen maar belangrijker zal worden, vervullen we nu ook al. Wij noemen dat ‘binnen buiten’. De RSO verbindt de regio met elkaar, de regio met andere regio’s en de regio met het landelijke. Snelheid is daarbij minder belangrijk dan zorgvuldigheid. Dat betekent niet dat je voor het ideaalplaatje moet gaan. Het ideaalplaatje is een valkuil. Beweeg stap voor stap richting dat ideaalplaatje, niet in één keer. Daarvoor is de ontwikkeling vaak veel te complex. Als er echter een coalitie van partijen is die samen iets willen dat niet complex is, dan moet je niet wachten.

Een andere valkuil voor samenwerkingsorganisaties is het zoeken naar consensus. Maar het gebeurt bijna nooit dat iedereen het helemaal met elkaar eens is.” Als je start met een aantal partijen, kunnen degene die in eerste instantie niet meedoen later altijd nog aanhaken.

Wat moet bij de RSO veranderen om klaar te zijn voor morgen?

Vertrouwen

Vertrouwen is het allerbelangrijkste. “Bij Sleutelnet ervaar ik al veel vertrouwen van de participanten. Als dat er voor een RSO nog niet is, is dat het belangrijkste om aan te werken.” Als het vertrouwen van de participanten er is, moet het vertrouwen van de landelijk partijen in de RSO toenemen om de brugfunctie te vervullen. “Het vertrouwen van de landelijke partijen is nu kleiner dan dat van de aangesloten participanten.”

Er zijn landelijk nog kritische geluiden over RSO’s. “Je imago hangt af van je eigen daden, maar soms zijn er wel krachten die dat tegenwerken. Als er dingen gezegd worden over RSO’s die niet helemaal kloppen, dat werkt natuurlijk niet positief voor ons.” De samenwerking en het vertrouwen tussen de RSO’s en de landelijke partijen, zijn heel belangrijk. “Daar werken we gezamenlijk heel hard aan, zeker met RSO Nederland.”

Financiën

Naast vertrouwen is geld een belemmerende factor. “We zijn veel tijd kwijt aan de voorbereiding op ontwikkeling van diensten of projecten, maar pas als er een besluit is genomen en er een handtekening op een contract staat, krijgen wij geld.” In theorie kan de RSO dan pas mensen aannemen om werkzaamheden uit te voeren. Dat is te laat. De grootste kracht van een RSO is juist de voorbereidende fase, dan gaat het om het relationele netwerk en vertrouwen. “Daar is de toegevoegde waarde van de RSO zo ontzettend groot. En juist in die voorbereidende fase is de financiering vaak beperkt. Om dingen voor elkaar te kunnen blijven krijgen hebben we een bepaalde body nodig en een continue financieringsstroom. Die financieringsstroom bestaat nu uit een bijdrage van participanten en een bedrag voor het afnemen van onze diensten.”

RSO Nederland

Een andere ontwikkeling die bijdraagt aan de RSO van Morgen is de versterking van RSO Nederland. “RSO Nederland is kneiter waardevol. RSO Nederland is een aantal jaar geleden opgericht, het is de overkoepelende vereniging voor RSO’s. Alle RSO’s zitten in hetzelfde schuitje. We hebben dezelfde leveranciers, dezelfde vraagstukken, dus we kunnen gewoon heel veel aan elkaar hebben.”

De RSO van Morgen is veel meer landelijk en interregionaal bezig, daarin kan de overkoepelende vereniging een belangrijke rol spelen. Voor de oprichting van RSO Nederland werd er ook al samengewerkt, maar de samenwerking verloopt wel steeds beter. “Stel dat we RSO Nederland kunnen versterken met een paar FTE om activiteiten te verrichten waar we allemaal mee bezig zijn, dan kunnen we pas veel bereiken met alle RSO’s bij elkaar!”

Als we RSO Nederland kunnen versterken dan bereiken we voor iedereen heel veel.

Meer lezen?

Lees meer over de RSO van Morgen.

Bekijk alle artikelen
Onderzoek en publicatie

De uitdagingen van de RSO van Morgen

20-05-2021 < 1 minuten
Lees meer
Interview

Fredrik Knoeff (Connect4Care) over de RSO van Morgen

03-03-2021 5 minuten
Lees meer
Event

Kijk het webinar ‘De RSO van Morgen’ terug

01-10-2021 < 1 minuten
Lees meer
Interview

Renie Heerbaart (ZorgNetOost en RSO Nederland) over de RSO van Morgen

30-03-2021 6 minuten
Lees meer
Interview

Anne Landstra (RZCC) over de RSO van Morgen

11-03-2021 5 minuten
Lees meer