Samenwerken met inwoners: inwonersparticipatie en overheidsparticipatie
Wat Assen in haar duurzaamheidsaanpak bijzonder maakt, is de manier waarop de gemeente samenwerkt met haar inwoners. De visie op participatie is daarin tweeledig: Inwonersparticipatie en overheidsparticipatie.
Lisa Klijnstra legt uit: “Inwonersparticipatie betekent dat wij als overheid aan de inwoners vragen om mee te denken en mee te doen met gemeentelijke plannen. Terwijl overheidsparticipatie inhoudt dat bewoners willen dat juist de gemeente/overheid aansluit bij initiatieven en meedenkt of meewerkt met hun ideeën.” Dat laatste is waar Roel en Lisa mee bezig zijn op het gebied van verduurzamen en groeninitiatieven. “Daardoor ervaar ik veel minder weerstand en komen initiatieven beter van de grond”, vertelt Lisa.
Roel vult aan: “We werken op een heel laagdrempelige manier samen en maken er echt tijd voor vrij. Dat betekent ook dat ik soms ‘s avonds niet thuis ben en bij een initiatief langs ga. Dat hoort erbij en dat werpt zijn vruchten af! Met onze open houding proberen we zoveel mogelijk te faciliteren. Wij als gemeente zijn er juist om de initiatieven van inwoners mogelijk te maken, tenzij iets écht niet kan. Dan geven we duidelijkheid over de reden waarom dat zo is.”
Ook Lisa merkt dat haar zichtbaarheid gewaardeerd wordt: “Laatst zei een inwoner tegen mij: ‘Goh Lisa, jij bent zo zichtbaar en dat werkt zo fijn samen.’ Dat is wel een van de mooiste complimenten die ik ooit heb gehad! Die paar avonden en weekenddagen per jaar die ik werk zijn het waard. Dit zorgt duidelijk voor verbinding tussen de gemeente en inwonersinitiatieven.”
Transitie van onderop
In 2050 moet heel Nederland van het aardgas af. Alle Nederlandse gemeenten werken hier gezamenlijk naartoe. Het doel van de energietransitie heeft de gemeente Assen scherp voor ogen, zo vertelt Roel: “Naast de landelijke doelen is ons doel om duurzaamheid toegankelijker te maken en te houden.” En die energietransitie is al in volle gang waarbij gemeente Assen bewust kiest voor publieke regie, zoals bij de aanleg van het warmtenet. Wat dit zo uniek maakt is dat het warmtebedrijf dat wordt opgericht 100% in publieke handen is. “Zo houden we grip op de kosten en kunnen we het warmtenet betaalbaar houden voor onze inwoners,” aldus Roel. Om deze aanpak mogelijk te maken, werkt de gemeente nauw samen met inwoners uit de wijk, woningcorporaties en VVE’s.
Een ander initiatief, het Asser Energieloket, is vorig jaar door de gemeente in meerdere wijkcentra uitgerold. “We zagen steeds meer inwoners met specifieke vragen voor duurzaamheidsadviseurs bij de gemeente aankloppen en daar hebben we op ingespeeld met het Asser Energieloket”, vertelt Roel.
Bij dit loket adviseren energieadviseurs inwoners over het energiezuiniger maken van de eigen woning. Roel vult aan: “Het is zelfs mogelijk om een energieadviseur bij je thuis langs te laten komen om een rapport van je woning te maken en dat doen we allemaal gratis. Zo maken we duurzaamheid voor iedereen toegankelijk!” Naast duurzaamheidsinitiatieven vanuit de gemeente, zijn de inwoners ook actief met lokale initiatieven en werkgroepen die van grote toegevoegde waarde zijn. “Vaak begint het met een informele werkgroep. Die kijken samen wat ze zelf kunnen doen rondom verduurzaming”, aldus Roel Keizer. De gemeente ondersteunt vervolgens met promotiemateriaal, communicatie en het faciliteren van ruimtes. “Dat is alleen maar mooi, want dit is de transitie van onderop.”
Groen verbindt
Ook op het gebied van groen zijn inwoners actief. Lisa ziet hoe ‘groen groepen’ bijdragen aan meer groen in de omgeving en zorgen voor sociale verbinding. “Ze pakken samen initiatieven op en blijven daarna met elkaar koffie drinken. Dat verbindt en versterkt de samenwerking voor huidige en toekomstige initiatieven.”
De gemeente creëert hierin meer verbinding, waarbij Lisa vertelt over een groen groep die egelhotels in de wijk wilden plaatsen: “Dit idee werd aan mij voorgelegd. Ik kende een organisatie die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt begeleiden en die houtbewerking doen en die egelhotels konden maken. Die heb ik gekoppeld aan de groen groep om dit initiatief samen mogelijk te maken.”
“We zijn ook ontzettend trots op ons eigen Duurzaamheidscentrum Assen, dat dit jaar precies 10 jaar bestaat”, zegt Lisa trots. Het Duurzaamheidscentrum Assen is onderdeel van gemeente Assen en beschikt over een eigen educatiecentrum met eigen docenten in dienst. Elke basisschoolleerling in Assen komt minimaal één keer per jaar langs om hier te leren over duurzaamheid. Dit reikt van een rondleiding door de Energietuin tot het spelen van het ‘Plastic soep’-spel. De bezoekersaantallen en het aantal lessen dat hier wordt gegeven is in de afgelopen jaren flink gestegen. Lisa licht toe: “Het is ontzettend leuk om te zien dat leerlingen die hier ’s ochtends zijn geweest, vaak ’s middags weer met hun ouders terugkomen. Daarmee zie je dat het Duurzaamheidscentrum Assen echt een ontmoetingsplek is geworden!”
Vind het duurzaamheids-wiel niet zelf uit
Gemeente Assen kijkt ook actief naar inspirerende voorbeelden uit andere gemeenten. Op het gebied van energietransitie zijn gemeente Groningen en gemeente Leeuwarden logische partners. “Zij zijn met bepaalde ontwikkelingen verder dan Assen. Dat heeft voordelen, want zo leren wij van hun aanpak op energiearmoede en het warmtenet. Gemeente Assen is juist weer koploper met ons publieke warmtebedrijf en datamonitoring, waarvan Groningen en Leeuwarden weer kunnen leren. Zo wisselen we kennis en ervaringen met elkaar uit,” aldus Roel.
Lisa noemt het beleid voor grotere, groene boomspiegels van gemeente Groningen en de voedselverbindingsplekken in Emmen als mooie voorbeelden in haar vakgebied. “Groen verbindt. Zo kun je als gemeente ‘groene plekken’ inrichten om mensen samen te laten komen. Daar zijn deze gemeenten al wat verder in en die voorbeelden geven ons weer inspiratie.”
De kracht bij de verduurzaming zit in het verbinden van (buur)gemeenten en het verbinden van inwoners met de gemeente en de samenwerkingspartners. “Die verbinding faciliteren is en blijft heel belangrijk. Ik ben geen ambtenaar die de hele dag binnen zit. Ik heb vooral werk te doen als bewoners mij vragen om mee te denken en mee te faciliteren” zegt Lisa. Haar advies aan andere gemeenten: “Ga altijd het gesprek aan. Juist dan ontstaan de mooiste initiatieven. Dit creëert draagvlak en meer vertrouwen in de overheid omdat je dichterbij staat.”
De oproep van Roel: “Kom vooral eens bij ons langs in Assen! We vertellen graag over wat we doen aan andere gemeenten. En zorg dat je als ambtenaar zichtbaar bent. Zorg dat je aanwezig bent in de wijkgebouwen en wees de oren en ogen van de gemeente in de wijk. Daarmee verlaag je de drempel om met elkaar in gesprek te gaan en samenwerking mogelijk te maken.”
Met elkaar kom je verder
Met projecten als het Duurzaamheidscentrum Assen, het Asser Energieloket en de aanleg van het warmtenet zet Assen zichzelf stevig op de kaart als groene koploper. Met het oog op de toekomst blijft de gemeente investeren in samenwerking met inwoners, het faciliteren van initiatieven en het zichtbaar zijn in de wijken. Roel blikt vooruit: “We hopen dat onze aanpak anderen inspireert en dat we samen met inwoners en partners Assen steeds groener, socialer en duurzamer blijven maken. De kracht zit in het samen doen.” Met een groeiend netwerk van betrokken inwoners, partners en collega-gemeenten, is Assen klaar om de lat nóg hoger te leggen. Want, zoals Lisa het mooi samenvat: “Met elkaar kom je verder. Het is gewoon een kwestie van dóen.”