Durf vandaag fouten te maken als antwoord op de uitdagingen van morgen

Hoe kijken Cyrille van Bragt, voorzitter van het College van Bestuur en Guido Voets, directeur Human Resources & Marketing & Communicatie van Yuverta, naar de huidige ontwikkelingen in het onderwijs? Wat verwachten zij van de komende tien jaar en wat is er nodig om daar effectief op in te spelen? In dit interview delen zij hun visie op het onderwijs.

Het interview in het kort:

• Vooruitkijken als onderwijsstrategie: Yuverta hanteert een ‘schuivend denkraam’ om flexibel in te spelen op snel veranderende omstandigheden, zoals digitalisering, AI en een dynamische arbeidsmarkt.
• Ruimte voor experiment en eigenaarschap: De organisatie kiest bewust voor experimenteren binnen bestaande kaders en stimuleert eigenaarschap, professionele autonomie en samenwerking op alle niveaus.
• Innoveren voorbij het systeem: Met initiatieven zoals de Vliegende Brigade laat Yuverta zien dat innovatie mogelijk is buiten traditionele structuren, zolang het resultaat centraal blijft staan en er vertrouwen is in mensen.

Een paradigmaverschuiving in onderwijs: Voorbij één stip op de horizon

“Ik denk dat we aan de vooravond staan van een paradigmashift, waarbij we op een heel andere manier moeten gaan kijken naar hoe we ons onderwijs inrichten”, vertelt Cyrille. “Dit heeft invloed op personeel, maar ook op leerlingen, studenten en cursisten. Bij Yuverta kijken we altijd tien jaar vooruit. We noemen dat ‘het schuivende denkraam’, dat kijkt naar waar we stonden, waar we nu staan en waar we heengaan.

Als je niet weet waar je naartoe gaat, kan je ook niet sturen. Er spelen verschillende ontwikkelingen, bijvoorbeeld digitalisering en AI, maar ook het feit dat er met elke generatie weer een ander type leerling naar school komt. We richten ons daarom niet op één, maar op meerdere stippen op de horizon; eigenlijk meer een soort streep aan de horizon. De wereld verandert namelijk snel en er zijn zoveel parameters die van invloed zijn op onze horizon, dat je eigenlijk niet langer kan richten op één punt.”

Wendbaar blijven in een veranderende arbeidsmarkt

“Er ligt ook een uitdaging als je kijkt naar de toekomstige vraag van de arbeidsmarkt en naar wat er van studenten wordt verwacht. De vraag van de arbeidsmarkt verandert continu en dat maakt dat wij als onderwijsinstelling wendbaar en flexibel moeten zijn. Tegelijkertijd zijn er bepaalde principes en lesmethodes waar we vanuit gaan bij het ontwikkelen en geven van ons onderwijs. Het is een uitdaging om het onderwijs te blijven organiseren in een context die continu verandert, ook wetende dat je steeds minder mensen hebt die voor de klas kunnen staan.”

Van maakbaarheid naar experiment: Yuverta’s innovatieve aanpak

De executiekracht om grote ontwikkelingen als digitalisering, AI en een veranderende arbeidsmarkt aan te pakken, is volgens Guido beperkt: “Binnen het onderwijs zijn we geneigd zo lang na te denken, plannen op te stellen en te wachten tot het moment dat het echt kan gaan beginnen, dat het momentum voorbij is. Veranderen is ingewikkeld, want het creëert ongemak.”

Cyrille herkent dit: “Naast onze eigen uitdagingen, zijn we in het onderwijs gebonden aan wet- en regelgeving door het ministerie en door de inspectie. De vraag is hoe je je binnen deze kaders kunt voorbereiden op de toekomst.”

De urgentie van verandering in het mbo

“Echt veranderen gebeurt pas als de pijn zo groot is, dat het niet langer kan op de manier zoals je het altijd deed”, vervolgt ze. “En we weten dat de pijn groot gaat zijn. We hebben straks simpelweg niet genoeg docenten Nederlands en hoveniers. De vraag naar deze mensen wordt dadelijk zo groot, dat we het ons misschien niet eens kunnen permitteren om een opleiding van drie jaar te organiseren, waarbij je alleen op school zit en stageloopt. Een andere mogelijkheid is om te kijken naar de manier waarop we de schaarse docenten Nederlands inzetten om de begeleiding van leerlingen, studenten en cursisten te faciliteren. We moeten met elkaar deze vragen stellen, discussiëren en experimenteren, om samen een antwoord te vinden.”

Guido vult aan: “We proberen het vaak aan de voorkant allemaal maakbaar te maken en denken vanuit het bestaande frame. Denk bijvoorbeeld aan ons opleidingsaanbod voor mbo en LLO. We zijn gewend om in een bepaalde periode het onderwijs voor het komende jaar of de komende jaren vast te leggen en gaan ervanuit dat er daarna niks meer verandert. Dat is niet meer de werkelijkheid.”

Leiderschap in een veranderende wereld: Focus op resultaat over proces

Cyrille maakt een brug naar leiderschap: “We zijn gewend dat bestuurders zeggen: Dit is de uitdaging en zo lossen we het op. Maar in deze tijd is er niet altijd een kant-en-klare oplossing voor de grote vraagstukken. De echte uitdaging ligt in het gezamenlijk durven veranderen en erkennen dat we samen nieuwe wegen moeten ontdekken.

Zo hebben we bij Yuverta recent een hackathon georganiseerd, met ‘the whole system in the room’, om met iedereen die betrokken is bij het onderwijs naar oplossingen te zoeken. En dan bedoel ik echt iedereen: degene die voor de klas staat, maar ook de roostermaker, conciërge en directeur. Uit de hackathon komt wellicht niet dé oplossing, maar wel mogelijke oplossingsrichtingen. Daarnaast creëer je ook nieuwe manieren om met elkaar tot oplossingen te komen. Deze oplossingen hebben we organisatie-breed gedeeld, omdat we geloven in co-creatie. Een ecosysteem waarin iedereen meewerkt en meedenkt. Wij geloven in verantwoordelijkheid leggen waar die het best tot zijn recht komt, ongeacht de functie of positie binnen de organisatie. Dit vraagt om eigenaarschap, het actief inzetten van je professionele autonomie en vaardigheden in het geven en ontvangen van feedback.

Dit vraagt ook een andere manier van leiderschap, waarin bijvoorbeeld soft skills, die losstaan van de inhoud en opleidingoverstijgend zijn, steeds belangrijker worden. Waarin je mee kunt gaan met de snel veranderende wereld en flexibiliteit kunt tonen naar het systeem.”

De Vliegende Brigade: Innovatie in actie bij Yuverta

Yuverta heeft een Vliegende Brigade, een innovatief concept waar op een andere manier naar werkgeverschap en leiderschap wordt gekeken en als mogelijk antwoord op de vraag hoe Yuverta zich als organisatie beter kan voorbereiden op de snel veranderende wereld.

“De Vliegende Brigade is eigenlijk een ploeg ZZP’ers in vaste dienst”, vertelt Guido. “Het zijn allemaal professionals die intern declarabel zijn en zelf hun opdrachten binnenhalen. En scholen binnen Yuverta zijn bereid om te betalen voor deze dienstverlening. Denk aan interim leidinggevende, een projectleider, of een onderwijskundige.”

De start van dit concept verliep moeizaam, mede door de traditionele besluitvormingsstructuur binnen Yuverta. “Je schrijft een notitie, die gaat vervolgens door de molen van het directieteam en college van bestuur, en pas na een besluit mag je aan de slag. Voor de Vliegende Brigade werkte dat niet – we wisten immers niet of het zou slagen. Omdat we erin in geloofden zijn we kleinschalig begonnen, zonder formele kaders. En het werkt! De Vliegende Brigade bestaat, is succesvol en groeit.

Toch roept dit ook een fundamentele vraag op: zonder formeel besluit, bestaat het dan ‘echt’? En precies dat maakt innoveren en experimenteren zo uitdagend: waar past het binnen het bestaande systeem?

Voor ons is het essentieel om het ongemak te laten bestaan. Dat is lastig maar noodzakelijk. Anders ontstaat er een situatie waarin onzekerheid leidt tot risicomijding en handelen volgens oude patronen. We focussen bewust op het resultaat, niet op het proces. Een strak proces zonder resultaat heeft immers weinig waarde.

Een goed voorbeeld is onze werving- en selectieprocedure. We ontwikkelen aansprekende vacatures, goede assessments en verschillende gespreksmodellen – en toch komen er te weinig passende kandidaten uit voort. Het is interessant om bij jezelf af te vragen wat er zou gebeuren als we dat proces loslaten en mensen niet door zestien hoepels laten springen.

Bij de Vliegende Brigade is dat precies wat we doen. We zijn sneller in het aangaan van samenwerking. Het resultaat? Mensen staan in de rij om erbij te komen werken. Hoewel het proces afwijkt van de norm, behalen we het gewenste resultaat. De vraag is dan wat de voorkeur heeft? Natuurlijk verloopt daarbij niet altijd alles zoals vooraf bedacht, en dat is acceptabel.”

Hoop voor de komende 10 jaar

“Wij hopen het werkplezier binnen Yuverta te behouden”, vertelt Cyrille. “Ook in de uitdagingen waar wij voortdurend aan werken. Voor ons is plezier een voorwaarde om te blijven leren en fouten te mogen maken. Leren vraagt ruimte om te experimenteren en dus om fouten te maken. Wanneer je op die manier naar de veranderingen kijkt behoud je ook het plezier in onverwachte situaties – en die zijn er genoeg.

Groeien doen we samen. Het staat of valt met de mensen van Yuverta. Elke dag zien we dat onze mensen veel flexibeler zijn dan ze denken en meer aankunnen dan ze verwachten. Die veerkracht willen we blijven stimuleren, door hoge verwachtingen te hebben, zowel van onze mensen als van onze leerlingen, studenten en cursisten. Ook onze jongeren weten, kunnen, leren en innoveren namelijk veel meer dan wij denken. Dat vraagt niet om beheersen, vermijden en mitigeren, maar om vertrouwen. Want de meeste mensen deugen, en samen maken we het verschil.”