Actueel / Zorg
5 stappen voor duurzame implementatie van videobellen
Corona zorgt voor digitale inhaalslag
Sinds de coronacrisis is de digitalisering in de zorg in een hogere versnelling geraakt. Het virus zorgde ervoor dat de reguliere zorg in een rap tempo terugliep. Daarom bedachten zorgverleners creatieve manieren om patiënten te helpen op afstand. Zoals het invoeren van videoconsulten: beeldbellen tussen arts en patiënt. In deze blog vertel ik je de meerwaarde die ik zie van deze manier van behandelen. Ook bied ik je een stappenplan om zelf in jouw organisatie met videobellen te starten (mocht je nog niet van start zijn gegaan) en te verduurzamen.
Voordat ik bij Morgens begon heb ik 2,5 jaar als fertiliteitsarts gewerkt in Amsterdam. Ik kan mij nog goed herinneren dat één van de medisch specialisten mij vol enthousiasme vertelde: “Nadine, we kunnen onze consulten in het vervolg via video doen!” Dit moet ergens in 2018 zijn geweest. Ik kan je vertellen: dit heb ik nooit gedaan. Maar waarom dan niet? Destijds voelde ik waarschijnlijk de urgentie onvoldoende.
Patiënten behandelen op afstand
Corona zorgt onvermijdelijk voor dit hoge urgentiegevoel. Zorgverleners kunnen met videobellen hun patiënten blijven behandelen op afstand. En de meeste ervaringen zijn positief. Zo schreef een huisarts in een blog in de Volkskrant op 3 april 2020 dat in patiënt-specifieke gevallen videobellen niet onderdoet voor een fysiek bezoek aan de arts. Meerdere artsen in mijn netwerk bevestigen deze uitspraak.
Toch zie ik grote verschillen binnen de zorg wat betreft het toepassen van videobellen tijdens deze coronatijd. Sommige ziekenhuizen en zorginstellingen hebben de coronacrisis als een kans gezien om in rap tempo videobellen mogelijk te maken. Anderen houden het bij telefonische consulten. Wat is dan de meerwaarde van videobellen?
De positieve kant van videobellen voor de zorgverlener
Voor de zorgverlener biedt videobellen de mogelijkheid tot zorg op maat. De bankdirecteur klapt tussen twee vergaderingen door zijn laptop open voor een herhaalconsult met zijn arts. Of een angstige patiënt die eigenlijk de deur niet uit durft, heeft nu de mogelijkheid tot een persoonlijk gesprek met de arts. Oftewel, videobellen stelt de arts in staat meer gerichte zorg te leveren gebaseerd op de behoefte van de patiënt.
Verder is er meer interactie en connectie met de patiënt in vergelijking met bijvoorbeeld een telefonisch consult. Ik sprak een arts over haar ervaringen met beeldbellen: “Ik heb mij erover verbaasd hoeveel non-verbale signalen je toch meepikt via het beeldbellen. Mensen voelen zich thuis vaak meer op hun gemak wat tevens de kwaliteit van het gesprek bevordert”.
Voor de coronacrisis was videobellen financieel onaantrekkelijk voor zorginstellingen. De Nederlandse Zorgautoriteit heeft de regelgeving sinds corona aangepast. Hierdoor kan een eerste consult nu ook op afstand plaatsvinden. Er is geen financiële reden meer om niet met videobellen aan de slag te gaan!
Voordelen van videoconsulten voor patiënten
Ik zie vooral een groot voordeel voor kwetsbare, zwakkere patiënten. Denk bijvoorbeeld aan oudere mensen die slecht ter been zijn, mensen in een rolstoel of mensen met ernstige longaandoeningen. Het vergt voor deze patiëntengroep behoorlijk veel inspanning om naar het ziekenhuis te komen.
Hierboven heb ik het al even genoemd: voor werkend Nederland is videobellen ook echt een uitkomst. Tussen je werkzaamheden en verplichtingen door kan je worden geholpen door je zorgverlener. Je hoeft hiervoor dus niet uren/dagdelen vrij te nemen.
Bovendien heeft het financiële voordelen voor patiënten die vaak naar het ziekenhuis moeten komen. Het scheelt in de parkeer- en benzinekosten als ze niet meer fysiek aanwezig hoeven te zijn. Heb je hoog specialistische zorg nodig? Dat is meestal niet om de hoek. Hoe fijn is het dan als je vanuit je woonkamer met de arts kan spreken. Een bijkomend voordeel: minder reisverkeer betekent minder milieubelastend en daarmee maatschappelijk verantwoord!
Stappenplan voor het invoeren en verduurzamen van videobellen
Zorginstellingen die videobellen gebruiken, maken zichzelf toekomstbestendiger door in te spelen op de trend om zorg op afstand te leveren. Onderzoek de potentiële winst voor jouw organisatie en grijp vooral dit oppertune moment gedurende de coronacrisis om videobellen op te starten. Daarvoor heb ik 5 basisstappen opgesteld die je kan volgen om videobellen te verwezenlijken in jouw organisatie. Als je videobellen al gebruikt, dan is het belangrijk om dit ook na de coronacrisis door te pakken.Pak het stappenplan dan op vanaf stap 4.
Stap 1: Beschikking over een veilige en hanteerbare verbinding voor patiënt en zorgverlener
Deze stap vergt het meeste uitzoekwerk, maar is van groot belang voor het borgen van de veiligheid. Allereerst moet je beschikking hebben over een applicatie waarmee je kan videobellen. Start met het bekijken van de mogelijkheden binnen de bestaande ICT-systemen van jouw organisatie (bijvoorbeeld via een patiëntenportaal). Bekijk van tevoren of de applicatie aan de juiste normen voor informatiebeveiliging (vb. NEN7510) en aan de privacywetgeving (AVG) voldoet. Beoordeel naast de veiligheid ook de hanteerbaarheid van je systeem voor jezelf en voor de patiënt. Moeten er nog dingen worden aangeschaft zoals apparatuur of software? Vergt het veel handelingen voor je het kan gebruiken? Is het makkelijk in gebruik (voor zowel de zorgverlener als de patiënt)? Dit zijn kritische vragen die je moet afwegen. Vind vooral niet zelf het wiel uit en vraag aan andere zorginstellingen die al gebruik maken van videobellen, wat de ervaringen zijn. Maak aan het einde de balans op en selecteer de voor jouw organisatie meest gunstige optie.
Stap 2: Zorg dat zorgverleners de benodigde digitale vaardigheden opdoen
Heb aandacht voor het inwerken van je personeel. Bied de tijd/ruimte voor zorgverleners om zich wegwijs te maken in de technische toepassingen. Zorg voor een inwerkprogramma, zodat personeel zich competent voelt om snel van start te gaan.
Stap 3: Start klein voor het behouden van focus
Laat een aantal zorgverleners ervaring opdoen met videobellen. Kies bijvoorbeeld voor één afdeling of één of twee zorgverleners op meerdere afdelingen. Doordat je het in eerste instantie klein houdt, is er een grotere focus en behaal je sneller successen.
Stap 4: Evalueer en betrek de patiënt: de keuze voor een videoconsult maak je samen!
Dit is wat mij betreft de belangrijkste stap. Ik denk dat een videoconsult een aanvulling is op een spreekuur. Geen vervanging van een fysieke- of telefonische afspraak, maar een optie. Evalueer de ervaringen van de zorgverleners én de patiënt en trek hier de belangrijkste conclusies en lessen uit. Begrijpelijkerwijs is videobellen niet altijd toepasbaar. Zo moet de arts bij sommige ziektebeelden de patiënt lichamelijk onderzoeken of is er aanvullend onderzoek nodig. Ook zullen er patiënten zijn die liever langskomen of een belletje prima vinden. Stel dit soort randvoorwaarden op voor jouw afdeling/organisatie. Neem bij het opstellen van deze randvoorwaarden de meningen en behoeften van de patiënten mee! De ene patiënt vindt video bellen geen probleem, waar de andere liever persoonlijk contact heeft bij een bezoek aan de arts. Dus digitale zorg tenzij fysieke zorg noodzakelijk of gewenst is door de patiënt.
Stap 5: Rol verder uit binnen de organisatie
Je hebt nu kaders opgesteld door de feedback van zorgverleners en patiënten mee te nemen. Nu is het tijd om videobellen verder te verspreiden in je organisatie. Zorg dat er inbedding plaats kan vinden in de alledaagse praktijk. Dit doe je door processen in te richten rond de opgestelde spelregels voor de verschillende afdelingen. Sta daarnaast stil bij het leveren van een goede begeleiding tijdens en na de bredere uitrol. Gebruik hiervoor de zorgverleners met ervaring als ambassadeurs/aanpreekpunten! Zij hebben de meeste kennis in huis en hun succesverhalen motiveren en inspireren anderen. Tot slot: bedenk hoe je patiënten kunt motiveren om gebruik te maken van videoconsulten en hoe je ze kan ondersteunen als het ze om technische redenen niet lukt.
Het doet mij goed om te zien dat de digitalisering in de zorg een inhaalslag maakt. Het is belangrijk om nu door te pakken. Grijp dit moment! Leer van de ervaringen van zorgverleners, luister naar patiënten en maak een plan om videobellen (en andere digitale vormen van zorg op afstand) te verduurzamen in jouw organisatie.
Wat zijn jouw ervaringen met videobellen? Loop jij tegen zaken aan waardoor duurzame verandering moeilijk is? Ik ga er graag met je over in gesprek. Je kunt contact met me opnemen via nadine@morgens.nl.