Scenariodenken als onderdeel van het SO-GVA programma
Het SO-GVA programma is ontstaan als antwoord op de oplopende tekorten aan specialisten ouderengeneeskunde. Om ook in de toekomst duurzame zorg, behandeling en ondersteuning te kunnen blijven bieden aan kwetsbare ouderen is een andere manier van kijken, denken en doen essentieel.
De aanpak
Om te komen tot een gedragen toekomstbeeld is de aanpak van Morgens opgebouwd uit verschillende elementen:
1. Semigestructureerde interviews
De start van dit traject bestond uit acht interviews met afgevaardigden van de specialisten oudergeneeskunde en managers behandeldienst vanuit de betrokken organisaties. Op basis van een vooraf vastgestelde vragenlijst gingen Morgens consultants Nadine de Vries en Marloes Bijl in op (regio specifieke) ontwikkelingen in de ouderenzorg. Deze interviews leidden enerzijds tot een aanvulling op de elders beschreven ontwikkelingen in de ouderenzorg. Anderzijds vormde de interviews ook de basis voor draagvlak en beweging voor het toekomstbeeld.
2. Scenario’s (toekomstbeelden)
Op basis van diverse onderzoeken waaronder ‘De ouderenzorg van morgen’, de opbrengsten uit de interviews en de data uit de regioscan schetsten wij vervolgens een viertal scenario’s die een perspectief bieden op de toekomst en inzichtgeven in keuzes die gemaakt moeten worden.
- Specialist ouderengeneeskunde in het netwerk
In dit scenario werkt de specialist ouderengeneeskunde in een netwerk samen met huisartsen, physician assistants, verpleegkundigen en verpleegkundig- en medisch specialisten, verzorgenden en paramedici. Zij leveren en coördineren gezamenlijk op elkaar afgestemde, nuttige zorg en begeleiding aan ouderen. Kwaliteit van leven staat centraal.
- Positieve gezondheid draagt bij aan een vitale oude dag
In dit scenario worden ouderen gezond en vitaal oud, door het stimuleren en structureel vormgeven van de verschillende domeinen van Positieve Gezondheid. De maatschappij zelf en specifiek de overheid spelen in dit scenario een belangrijke rol in het vergroten van de kennis over gezond en vitaal oud worden. Leefstijlgeneeskunde wordt eerder in de regel dan als uitzondering ingezet.
- Virtuele ouderenzorg
Dit scenario kenmerkt zich door verregaande digitalisering, automatisering, elektronische gegevensuitwisseling en communicatie tussen alle betrokken zorgverleners (overheden, ziekenhuizen, ouderenzorgorganisaties en huisartsen) en systematisch gebruik van (big) data. Het uitgangspunt is dan ook ‘technologie, tenzij’.
- Huisartsen en geriaters leveren zorg aan alle ouderen
Dit scenario kenmerkt zich door het steeds verder afnemende aantal specialisten ouderengeneeskunde en de opmars van kaderhuisartsen ouderengeneeskunde en geriaters, zowel binnen als buiten de muren van de verpleeghuizen.
3. Kijken vanuit verschillende perspectieven
In een interactieve workshop bekeken de specialisten ouderengeneeskunde vervolgens vanuit verschillende perspectieven (bijvoorbeeld de burger en zorgverlener) de scenario’s. Zo ontstond een verdieping op de scenario’s en kregen de specialisten ouderengeneeskunde een gedegen beeld van de toekomst van de ouderenzorg en inzicht in welke keuzes zij kunnen of moeten maken.
4. Richtinggevend scenario
De belangrijkste ontwikkelingen beschreven in de vier scenario’s, zowel op het gebied van impact als urgentie, voegden we vervolgens samen tot een richtinggevend scenario. Dit richtinggevende scenario vormde het uitgangspunt in de tweede online workshop. Centraal stond de vertaling van het scenario naar de specialist ouderengeneeskunde van de toekomst. In de workshop stelden we eerst het gat tussen de huidige en toekomstige situatie vast. Vervolgens formuleerden de SO’s de eerste stap richting de doeltoestand.
