Actueel / Onderwijs
“We zien andere instellingen niet meer als concurrent maar als samenwerkingspartner”
Internationalisering, flexibilisering en digitalisering: het zijn slechts voorbeelden van de vele veranderingen waarmee het hoger onderwijs te maken heeft. Marcel Nollen, lid van het College van Bestuur (CvB) van Hogeschool Inholland sprak met Morgens-partner Koen Janmaat over de toekomst van het hbo en hoe Inholland hiermee omgaat.
Marcel Nollen, College van Bestuur (CvB) Hogeschool Inholland
Marcel is binnen het College van Bestuur verantwoordelijk voor veel zaken, zoals financiën, business control, vastgoed, facilitaire zaken, hrm, ict en informatiebeleid en –voorziening. En ook de holding van Inholland, het agrarisch en economisch onderwijs en het bestuurlijk accountmanagement voor de regio Rotterdam, Dordrecht en Delft vallen onder zijn hoede. Ook buiten Inholland is Marcel actief, onder andere als bestuurslid van Studielink, de Feyenoord Foundation en Zestor.
Hoe ziet het hbo-onderwijs van Morgen eruit?
Een veranderende markt
“De markt gaat veranderen. Zo zal er verdere consolidatie van het hbo plaatsvinden vanwege demografische ontwikkelingen. Ook zullen er meer internationale studenten zijn. De markt van ‘een leven lang leren’ zal verder vormgegeven zijn. Dat laatste is nodig om als persoon levensvatbaar te zijn in een wereld die zo snel verandert. Mensen zullen zich daardoor moeten blijven ontwikkelen. Bedrijven zullen hierin investeren en dan komen ze vanzelf bij het hbo uit. Daarnaast zal de flexibilisering van het onderwijs verder toenemen. Die gaat door en is niet meer te stoppen. Dat merken we nu al: onze flexibele deeltijdopleidingen doen het erg goed, met name de Pabo en verpleegkundige opleidingen.”
Flexibilisering
“Met name de flexibilisering vind ik bedrijfsmatig een enorme uitdaging. Het heeft op dit punt geen zin om op de rem te trappen; het gaat gewoon gebeuren. Als we niet meegaan in deze trend, lopen studenten weg. De uitdaging zit hem in vraagstukken rondom onderwijslogistiek en in de voorspelbaarheid van de bekostiging en financiering van de school.”
Over Inholland
Hogeschool Inholland biedt onderwijs voor studenten en professionals. Daarnaast faciliteert Inholland praktijkgericht onderzoek voor de beroepspraktijk. Op diverse locaties verspreid over de Randstad, biedt de hogeschool brede en herkenbare bacheloropleidingen op diverse interessegebieden, van gezondheidszorg tot economie en van techniek tot onderwijs. Het onderwijs is onderscheidend op de thema’s duurzaam, gezond en creatief. Studenten en docenten werken op deze gebieden samen met het beroepenveld, overheden en maatschappelijke partners. De aanpak is persoonlijk en dichtbij, met diversiteit als kracht. Kijk voor meer op de website van Inholland.
Onderwijs buiten de school
“Een andere grote verandering is dat onderwijs in toenemende mate ‘naar buiten’ gaat. Onderwijs wordt niet meer dominant gegeven in de onderwijsinstelling zelf (in het pand, op de campus), maar in de buitenwereld. Het aantal ‘living labs’, een soort werkplaatsen, neemt halsoverkop toe. Wij hebben een aantal opleidingen waarbij inmiddels meer dan vijftig procent van het onderwijs buiten de instelling gegeven wordt. Dit betekent ook iets voor onze docenten, die meer flexibel moeten zijn. Kortom: de samenwerking tussen onderwijs, overheid en ondernemers, ook wel de ‘triple helix’ genoemd, wordt steeds groter en belangrijker”
Digitalisering
“Dan is er ook nog de gigantische invloed van digitalisering, informatisering en ‘learning analytics’, die alledrie toenemen in het onderwijs. Deze ontwikkelingen maken het bijvoorbeeld mogelijk om op afstand te leren. De digitalisering heeft niet alleen impact op materiele zaken maar ook op de manier waarop je leert. Denk bijvoorbeeld aan allerlei ‘open access’-onderwijsmaterialen. Een mooi voorbeeld hiervan is onze DigiPabo. Dit is een opleiding waarbij je als student volledig op afstand leert. Een paar keer per jaar kom je hier en voor de rest doe je eigenlijk alles in de praktijk en op afstand.
Een uitdaging gekoppeld aan het ‘op afstand leren’ is dat we moeten oppassen dat we niet veranderen in toetsfabrieken. We hebben hier te maken met jonge volwassenen in de nadagen van hun puberteit. Die hebben soms aandacht en fysieke aanwezigheid nodig. Daarnaast is het ook belangrijk dat zij fysiek leren samen te werken en groeien op alle competenties die horen bij fysieke aanwezigheid.”
Het onderwijs van Morgen
Dit interview maakt deel uit van een serie gesprekken met bestuurders en andere gezichtsbepalende personen in de onderwijssector over ‘het hoger onderwijs van Morgen’. Hierbij kijken we zowel naar ontwikkelingen in de sector voor de komende vijf jaar als naar de situatie van vandaag, om vervolgens te bepalen wat er nodig is om van vandaag naar morgen te bewegen.
Van docent naar coach
“Met name in de grote steden zien we veel diversiteit in de achtergrond van onze studenten. Dat is een verrijking en het vraagt ook iets extra’s van onze docenten ten aanzien van de didactische aanpak die zij hanteren. De rol van docent zal veranderen naar coach. Studieloopbaanbegeleiders worden steeds belangrijker, zeker naarmate de flexibilisering toeneemt en studenten steeds meer te kiezen hebben.”
Een hogere mobiliteit en meer wendbaarheid
“Het blijft een grote uitdaging om de vakinhoud en competenties te blijven vernieuwen. Per definitie lopen we achter op de ontwikkelingen in het bedrijfsleven, maar we willen er wel zo dicht mogelijk tegenaan schurken. Dit betekent dat we meer moeten gaan werken met hybride constructies: docenten die uit het bedrijfsleven komen, daar zo nu en dan werkzaam zijn en/of deeltijd bij ons opleidingen geven.”
Bron: Hogeschool Inholland
Hoe komt Inholland van vandaag naar Morgen?
Investeren in mensen en systemen
“Op dit moment investeren wij veel in het trainen van docenten en in Leer Management Systemen (LMS). Daarnaast hebben wij de afgelopen twee jaar zo’n vijftien flexibele deeltijdopleidingen in de markt gezet. Dit blijven we doorontwikkelen zodat we aansluiten bij datgene waar de markt om vraagt. Dat laatste doen we ook binnen opleidingen: vanwege de snel veranderende buitenwereld en daarmee de arbeidsmarkt, moeten wij constant ons aanbod evalueren.”
Keuzes maken in het portfolio van opleidingen
“Wij richten ons primair op de kwaliteit van ons onderwijs. Die moet goed zijn. Daarom investeren wij ook veel in onze medewerkers. Naast kwaliteit, kijken we ook naar hoe financieel rendabel onze opleidingen zijn. Zo’n 80% van onze opleidingen moet rendabel zijn; daarnaast is er ruimte voor 20% opleidingen die we doen omdat ze maatschappelijk van toegevoegde waarde zijn. Dit betekent dat we soms afscheid van opleidingen moeten nemen als ze kwalitatief en/of financieel niet meer aansluiten bij waar de maatschappij (het bedrijfsleven of de student) om vraagt. Het bewaken van deze verhouding in het portfolio is belangrijk.”
Samenwerken met het mbo
“Ook zijn we nadrukkelijk bezig om de samenwerking tussen mbo en hbo te versterken. Beide opleidingsniveaus betreffen tenslotte beroepsonderwijs. Om die reden hebben we samenwerkingsverbanden met alle ROC’s in de regio. Een voorbeeld is het samenwerkingsverband met het Albeda College. Het nieuwe convenant tussen beide scholen is bedoeld om studenten van de hogeschool en het mbo met elkaar in contact te brengen, van elkaar te laten leren en werkervaring te laten opdoen. Het nieuwe convenant is een uitbreiding van de huidige samenwerking tussen de twee scholen. Zo werken Albeda en hogeschool Inholland samen aan een mbo-Pabo doorstroomprogramma. Daarbij volgen studenten na hun mbo-opleiding een traject van een half jaar waarin ze worden voorbereid op studeren aan de Pabo.”
Van concurrenten naar samenwerkingspartners
“Daarnaast hebben wij ervoor gekozen om andere instellingen niet meer als concurrent maar als samenwerkingspartner te zien. Dat betekent ook dat we andere keuzes zijn gaan maken. Zo zijn we met een aantal opleidingen gestopt omdat de buren het vijf kilometer verderop ook aanbieden. Een ander voorbeeld is de Pabo in Dordrecht: wij hadden er één en de Hogeschool Rotterdam ook. Die zijn nu samen verder gegaan.”
Na een moeilijke periode zit Inholland weer stevig in het zadel. Knap hoe zij dit in relatief korte tijd voor elkaar hebben gekregen. Kenmerkend is dat Inholland duidelijke keuzes durft te maken en zich richt op beroepsonderwijs in de Randstad.